Dört ulustan oluşan -İngilizler, İskoçlar, Galliler ve Kuzey İrlandalılar- Birleşik Krallık’ta milliyetçilik denildiğinde akla başlıca iki siyasi parti gelmektedir. Kuzey İrlanda sorunundan günümüze uzanan, “sol-kanat” ve “cumhuriyetçi” olarak tanımlanan, temel amacı ise Kuzey İrlanda ile İrlanda Cumhuriyeti’nin birleşmesini sağlamak olan Sinn Fein ile kendisini “merkez sol” olarak tanımlayan, amacı İskoçya’yı Birleşik Krallık’tan ayırmak ve bağımsız bir İskoçya devleti kurmak olan İskoç Ulusal Partisi (SNP). Her iki partinin amacının ülkelerinde “İngiliz hakimiyetine” son vermek olması, bu partilerin “radikal” olduğu anlamına gelmemektedir. Zira Sinn Fein Birleşik Krallık’ın bir parçası olan Kuzey İrlanda’nın meclisindeki en büyük partidir; 2022 yılında gerçekleştirilen Kuzey İrlanda Meclisi seçimlerinden birinci parti olarak çıkmıştır ve 90 sandalyeli Meclis’te 27 sandalye kazanmıştır. İskoç Ulusal Partisi ise İskoç Parlamentosu’ndaki en büyük partidir; 2021 İskoç Parlamentosu seçimlerinden birinci parti olarak çıkmış, 129 sandalyeden 64’ünü kazanmıştır. Sinn Fein Birleşik Krallık Parlamentosu’nda temsil edilmemektedir; zira Sinn Fein “çekimserlik” adı altında Birleşik Krallık Parlamentosu’nda yer almama politikası izlemektedir. Bu açıdan Sinn Fein gibi düşünmeyen İskoç Ulusal Partisi Birleşik Krallık Parlamentosu’nda temsil edilmektedir; hatta 2019 seçimlerinde 650 sandalyeli Parlamento’da 48 sandalye kazanarak Parlamento’daki en büyük üçüncü parti olmuştur.
Birleşik Krallık siyaseti açısından ağırlıkları göz ardı edilemeyen ama “ayrılıkçı” çizgileri ile de Birleşik Krallık’ın “birlik ve bütünlüğü” açısından “sorun” olarak görülen bu iki parti bu kez iç siyasi meselelerden dolayı değil dış politikasından dolayı eleştiri oklarını Londra’ya yöneltmiştir. Sinn Fein ve İskoç Ulusal Partisi Londra’nın “İsrail-yanlısı” Gazze politikasına adeta isyan etmektedir.
İskoç Ulusal Partisi geçtiğimiz hafta Avam Kamarası’na “Gazze’de ateşkesin” oylanması için bir önerge sunmuştur. Birleşik Krallık hükümeti “ateşkes (ceasefire)” kavramı kullanmaktan kaçınıp, bunun yerine “ara verme (pause)” kavramı kullanırken, SNP’nin Avam Kamarası’na sunduğu önergede “ateşkes” kavramını kullanması başlı başına Londra’nın politikasına bir eleştiri niteliğindedir; SNP’nin önergesi reddedilmiş olsa da, SNP lideri ve İskoçya Birinci Bakanı Yousaf yaptığı açıklamada, bu önerge ile
“Parlamenterler insanlığı siyasetin önüne koyma şansına sahip oldu. Gazze'de masum sivillerin öldürülmesinin durması gerektiğini söylemek gerekiyor. Ve artık durmalı. SNP'nin acil ateşkes çağrılarına karşı oy kullanan parlamenterler tarihin yanlış tarafındalar.”
diyerek, İskoç milliyetçilerinin Gazze meselesinde Londra’nın yanında olmadığını ifade etmiş oldu. Yousaf daha da önce de “İsrail çok ileri gidiyor. Toplu cezalandırma haklı gösterilemez” demiştir. İskoçya’da yapılan yorumlar Yousaf’ın pozisyonunun sadece İskoç milliyetçilerinin görüşlerini değil İskoç ulusunun büyük çoğunluğunun görüşünü yansıttığına yöneliktir. Britanya basınında yer alan haberler Başbakan Rishi Sunak’ın SNP tarafından İsrail’i eleştirmek için kullanılan “toplu cezalandırma” gibi kavramlardan rahatsızlık duyduğuna işaret etmektedir.
Rishi Sunak’ın ve hükümetinin kuvvetle muhtemel rahatsızlık duyduğu diğer bir nokta da Sinn Fein’in Gazze konusundaki tavrı olmalıdır. Sinn Fein Birleşik Krallık Parlamentosu’nda yer almadığı için muhalefetini Parlamento içinde, SNP gibi önerge vererek gösterememektedir ama Londra’nın politikasını yüksek sesle eleştirmekten de kaçınmamaktadır. Sinn Fein lideri Mary Lou MacDonald
“Filistin halkının bir vatana sahip olma hakkı vardır… Filistin halkı nesillerdir mülksüzleştirmeye, işgale, baskıya, insanlığı sarsacak insan hakları ihlallerine katlanmaktadır”
demiştir. Sinn Fein’in liderinin bu pozisyonu İrlanda Cumhuriyeti’nin “geleneksel Filistin-yanlısı” politikasının bir uzantısı olarak okunmaktadır.
Sinn Fein’in Belfast’ta gerçekleştirilen İsrail-karşıtı gösteriler örneğinde görüldüğü gibi Kuzey İrlanda halkından kopuk olmayan, bir başka deyişle halkın tercihini yansıtan “Filistin-yanlısı” pozisyonu milliyetçi/cumhuriyetçi ile birlikçi/monarşi yanlısı ayrımı temelinde milliyetçi/cumhuriyetçilerin “Filistin–yanlısı”, birlikçi/monarşi yanlısı olanların “İsrail-yanlısı” olduğu yönündeki argümana uygunluk göstermektedir. Bu argüman kapsamında milliyetçi/cumhuriyetçi olanların “Filistin-yanlısı” olması antiemperyalist/sömürgecilik karşıtı olma gibi ideolojik yakınlığa bağlanmaktadır.
İskoç Ulusal Partisi’nin ve Sinn Fein’in gerekçeleri ne olursa olsun “Filistin-yanlısı” tavırları, İsrail’e “sarsılmaz” desteğini açıklayan Londra için, Birleşik Krallık içindeki milliyetçi partilerin pek çok açıdan Londra’ya/merkeze cephe aldığını/alabileceğini göstermesi açısından göz ardı edilemeyecek kadar önemli olmalıdır.
https://www.snp.org/an-immediate-ceasefire-is-about-values-and-conscience/
https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/snp-humza-yousaf-israel-hamas-gaza-b2429395.html
https://www.thenational.scot/news/23874213.rishi-sunak-rejects-snp-claims-israel-guilty-war-crimes-gaza/
https://www.thenational.scot/politics/23877366.ell-folan-humza-yousafs-stance-war-tune-scots/
https://www.aa.com.tr/en/europe/irish-opposition-sinn-fein-reiterates-call-for-cease-fire-in-gaza/3052728
https://www.irishnews.com/news/northernirelandnews/2023/10/11/news/northern_ireland_views_on_middle_east_conflict_tend_to_reflect_constitutional_preferences-3690886/