İskoç Ulusal Partisi (SNP) 89 yıl önce bugün, 7 Nisan 1934 tarihinde kuruldu ve milliyetçi çizgisiyle kurulduğu günden itibaren de Birleşik Krallık siyasetinde, zaman zaman parti içi problemler nedeniyle güç kaybetse de, etkisini hissettirdi; günümüzde ise Britanya siyasetini SNP’den bağımsız düşünmek imkansız hale gelmiştir. Neden mi?
650 sandalyeli Birleşik Krallık Avam Kamarası’nda birinci parti 355 sandalye ile Muhafazakarlar, ikinci parti ise 197 sandalye ile İşçi Partisi’dir; adı geçen bu iki partiyi, 45 sandalye ile SNP izlemektedir ki; bu tablo SNP’nin İskoçya milliyetçisi bir parti sıfatıyla dört ulusun oluşturduğu Birleşik Krallık’ın genelinde üçüncü parti olduğunu göstermektedir.
129 sandalyeli İskoçya Parlamentosu’nda ise birinci parti 64 sandalye ile SNP’dir; SNP’yi İskoç Muhafazakarlar ve İskoç İşçi Partisi izlemektedir; yani SNP İskoçya’da birinci partidir.
Britanya siyasetinde konumu ve ağırlığı göz ardı edilemeyecek olan ve zaman zaman da Britanya’nın siyasi gündemini bizzat belirleyen bu partinin başına, partinin lideri Sturgeon’un istifa etmesi üzerine, Pakistan asıllı Humza Yousaf getirilmiştir. İskoçya Parlamentosu’nun birinci partisinin lideri aynı zamanda İskoçya’nın Birinci Bakanı (first minister) da olduğundan, Yousaf SNP’nin lideri sıfatıyla İskoçya hükümetinin de başı olmuştur.
İskoçya’nın milliyetçi partisinin başına “İskoç olmayan” birinin gelmiş olması şaşırtıcı mıdır?
İlk bakışta “öyle” görünmektedir.
Ancak milliyetçi bir parti olmakla birlikte SNP’nin milliyetçilik anlayışının kısa bir analizi partinin başına İskoç olmayan bir ismin getirilmesinin şaşırtıcı olmadığını, hatta bilakis partinin milliyetçilik anlayışının bir yansıması olduğunu göstermektedir.
Nasıl mı?
SNP’nin milliyetçilik anlayışı “civic nationalism” ile ifade edilmekte ve İskoç olmayı “kan bağı” ile değil de “aidiyet duygusu” ile tanımlamaktadır; bu anlayış kendisini İskoçya’ya ve İskoçya’nın değerlerine bağlı olan herkesi İskoç saymak suretiyle, özellikle de Avrupa özelinde Doğu Avrupa’ya has olduğu iddia edilen “etnik milliyetçiliği” dışlamaktadır.
“Etnik milliyetçiliği” dışlayan SNP ayrıca, Avrupa’da milliyetçi partilerin göç hareketine karşı muhalif tavrını da paylaşmamaktadır; SNP alenen göç-yanlısı bir partidir. 2015 genel seçimleri öncesi SNP tarafından hazırlanan manifestoda, diğer ülkelerden İskoçya’ya göç edenlerin İskoç ekonomisine ve toplumuna yaptıkları katkının altı çizilerek, çeşitliliğinin İskoçya’nın gücü olduğu vurgulanmıştır. 2017 genel seçimlerinden önce de SNP göç yanlısı pozisyonunu koruyarak İskoçya’nın göçe “açık” bir ülke olduğunu ifade etmiştir.
İskoç hükümetinin web sayfasında da İskoçya’nın Birleşik Krallık’ın diğer uluslarından ve dünyanın her yerinden gelenlere açık bir ülke olduğu, göçün İskoç toplumunu ve kültürünü zenginleştirdiği ve ekonomiye katkı sağladığı, üstelik yaşlanan nüfus, düşen doğum oranları ve kırsal bölgelerde azalan nüfus gibi sorunlara göçün çözüm olacağı belirtilmektedir.
Ancak göç politikaları İskoç Parlamentosu’na devredilen yetkiler arasında değildir; yani göç politikaları Londra tarafından belirlenebilir. Birleşik Krallık siyasetinde iki büyük parti olan Muhafazakarlar ve İşçi Partisi’nin genel olarak göç karşıtı olduğu bilinmektedir. Hal böyle olunca SNP göç yanlısı tutumunu uygulamaya geçirebilmek, kendi göç stratejisini ve vize politikalarını belirleyebilmek için Londra ile masaya oturmak ve göç politikalarını devredilen yetkiler arasına almak istemektedir. Gerekçe olarak da Londra’nın göç politkalarının İskoçya’nın ihtiyaçlarına uygun olmadığını, yaşlanan nüfus ve düşük doğum oranı gibi sorunlarının İskoçya’da esnek göç politikalarını gerektirdiğini ileri sürmektedir. Hatta SNP, göç meselesini Birleşik Krallık’tan ayrılmak ve bağımsız bir İskoçya devleti kurmak hedefini gerekçelendirmek için de kullanmaktadır ve İskoçya’nın kendi koşullarına, problemlerine ve ihtiyaçlarına uygun politikaları ancak bağımsız olduğu taktirde uygulabileceği savını göç politikaları üzerinden sunmaktadır.
SNP’nin göç sorununa yaklaşımı milliyetçi parti sıfatıyla bir çelişki gibi görünmektedir; üstelik bu çelişki SNP’nin Birleşik Krallık’tan ayrılmak hedefi İngilizler ile birlikte yaşamak istememek şeklide okunursa daha da büyümektedir. Ancak SNP üzerinde çalışan akademisyenlerin belirttiği üzere “etnik milliyetçiliği” dışlayan SNP’nin Birleşik Krallık’tan ayrılmak istemesi İngilizlere karşı bir muhalefet değil İngiliz hegemonyasına karşı bir muhalefettir ve bu açıdan SNP’nin göç-yanlısı politikası da bir çelişkiyi ifade etmemektedir.
Dolayısıyla İskoç milliyetçilerinin başına “İskoç olmayan” bir ismin geçmiş olması SNP’nin ideolojisi ve “çeşitliliği bir güç” olarak tanımlaması açısından şaşılacak bir durum değildir.
https://blogs.lse.ac.uk/politicsandpolicy/scottish-nationalism-stands-apart-from-other-secessionist-movements-for-being-civic-in-origin-rather-than-ethnic/
https://ucrel.lancs.ac.uk/wmatrix/ukmanifestos2017/localpdf/SNP.pdf
https://www.theguardian.com/politics/2017/may/30/scottish-national-party-general-election-manifesto-key-points-analysis