2011 yılından bu yana içinde bulunduğu çatışma ortamında sağlık sistemi çökmüş, ülke çapında sadece 58 hastane ve kliniğin hizmet verir durumda olduğu, sağlık çalışanlarının %70'inin ülkeyi terk ettiği Suriye'de pandemi ile nasıl mücadele edilmektedir?
Suriye örneğinden bağımsız, iç çatışma ortamında olan, hükümetin ülkenin bazı bölgelerinde otoritesini yitirdiği, sağlık sisteminin çöktüğü herhangi bir devletin pandemi ile etkin mücadele edemeyeceği açıktır. Üstelik bu ülkede halkın büyük çoğunluğu yoksulluk sınırı altında yaşıyorsa, uluslararası yaptırımlar nedeniyle ekonomi zayıf ise durum daha da ciddileşir. Dolayısıyla pandeminin baş göstermesi Suriye için felaket olarak okunmuş Covid-19 çatışma ortamına dahil olan " görünmez düşman" olarak tanımlanmıştır. Suriye hükümeti bu "görünmez düşman" ile mücadelede, pek çok devletin de yaptığı gibi, Mart ayında önlemler almaya başlamış, okullar ve restoranlar kapatılmış, şehirler arası dolaşım yasaklanmıstır. Şimdiye kadar Suriye'de 49 vaka, 3 vefat 29 iyileşme rapor edilmistir. Bu verilerin gerçeği yansıtmadığı yönünde iddialar mevcuttur. Üstelik günlük test sayısının az oluşu tespit edilemeyen vakalara işaret etmektedir.
Diğer taraftan hükümetin aldığı önlemler sadece hükümetin kontrol ettiği bölgelerde uygulanmaktadır. Muhalif güçlerin kontrol ettiği kuzeybatı Suriye'de önlemler yerel bir otorite olan Idlib Health Directorate, NGO'lar ve bölgede yaşayan doktorlar tarafından alınmaktadır. Bölgede en büyük sorun olarak tıbbi tanı kitlerinin olmayışı gösterilmektedir. Yerel otoriteler bölgeye tanı kiti göndermeyen Dünya Sağlık Örgütü'nü elestirmektedir. Pandemi ile mücadelesinde Suriye hükümetine destek olan ve Şam'a tanı kitleri gönderen Dünya Sağlık Örgütü'nün bu tavrı, Örgütün hükümet olmayan yapılara değil hükümetlere tanı kiti göndermesi ile açıklanmaktadır. Diger taraftan muhalif güçlerin kontrolü altındaki bölgelere uluslararası yardımın ulaşmaması hükümetin dolaşımı yasaklamasına, böylelikle yardımın hedeflenen bölgeye ulaşmasına engel olmasına da bağlanmaktadır. Kuzeydoğu Suriye'de ise " Democratic Self- Administration" olarak adlandırılan yapılanma Irak sınırını kapatmış ve kamusal alanların kapatılması gibi Suriye hükümetinin aldığı önlemlere benzer önlemler almıştır. Bu bölgede de sorun tani kitlerinin olmayışıdır ve eleştirilerin hedefi Dünya Sağlık Örgütü olmuştur.
Kısaca Suriye hükümeti, ülkenin bazı bölgelerini kontrol eden muhalif güçler kendi çaplarında pandemi ile mücadele etmeye çalışmakta, benzer önlemleri almaktadır. Ancak mücadelenin etkili olması için uluslararası toplumda ulus- çapında ateşkes ilan edilmesinin ve hükümet ile muhalif güçlerin işbirliği yapmasının gerekliliği ifade edilmektedir.
Görünen tabloda.
- Suriye'deki vaka sayılarına bakıp, pandemi bu ülke için korkulduğu gibi felaket olmadı denilebilir mi?
-Rakamlara güvenmeyip, test sayısının da çok az olduğuna dayanarak kaygılanmaya devam mı edilmeli?
- Pandemi ile mücadele için ulus- çapında ateşkes beklentisini canlı mı tutmalı?