8 Şubat 2020 tarihinde İrlanda’da gerçekleştirilen seçimlerden oyların %24.53’ünü alan Sinn Fein birinci parti olarak çıktı. Bu başarı İrlanda’da geleneksel güçlü-iki-partili sisteme indirilen bir darbe olarak değerlendiriliyor, aynı zamanda da merkez sağın güçlü olduğu İrlanda siyasetinin artık sol kanada kaymaya başladığının da bir işareti olarak okunabilir; zira seçimlerden birinci olarak çıkan Sinn Fein siyasi yelpazenin solunda yer alıyor. Sinn Fein ideolojik olarak milliyetçi-sol bir parti; hatta uzmanlar Sinn Fein’in siyasette sol konumunun milliyetçi ideolojisinin gerisinde kaldığının altını çiziyor. Ana hedefi İrlanda’nın birliği olan bu parti için kapitalizme, neo-liberal politikalara yönelik eleştirilerinin milliyetçi söylemlerinin gölgesinde kalması şaşılacak bir durum olmasa gerek.
Sinn Fein’in İrlanda’daki seçim başarısı Avrupa Birliği açısından ne anlama geliyor?
Bu soruya verilecek yanıt doğal olarak Sinn Fein’in Avrupa Birliği’ne dair tutumunun değerlendirilmesini gerektirir. Bu da iki boyutta yapılabilir. Birincisi tarihsel boyut; ikincisi cari boyut.
Tarihsel Boyut: Sinn Fein Avrupa entegrasyon sürecinin başladığı ve İrlanda’nın Avrupa Topluluklarına üyeliğinin gündeme geldiği koşullarda Avrupa entegrasyon hareketi karşıtı bir politika benimsemiştir. Milliyetçi ideolojisi bağlamında Avrupa Topluluklarına üyeliğin egemenlik devrini gerektirmesi nedeniyle İrlanda’nın üyeliğine karşı çıkan Sinn Fein, sol bakış açısıyla da Avrupa Topluluklarını “kapitalister klübü” olarak gördüğü için İrlanda’nın üyeliğine karşı çıkmıştır. 1980’li yıllarda, İrlanda artık Avrupa Toplulukları’nın bir üyesi olmuş iken, Sinn Fein Avrupa Birliği karşıtlığını Tek Senet’e gösterdiği tepki, 1990’lı yıllarda ise Maastricht Antlaşması ile Amsterdam Antlaşması’na yönelik eleştirileri ile göstermiştir. 2000’li yıllarda Sinn Fein hedefine Kurucu Antlaşma değişikliklerinden biri olan Nice Antlaşması’nı koymuştur. Sinn Fein’in Kurucu Antlaşma değişikliklerine yönelik tepkisi, Partinin milliyetçi-sol ideolojisi kapsamında sadece Avrupa Birliği’nin mevcudiyetine duyduğu tepkiyi değil, ayrıca Avrupa entegrasyon sürecinin derinleşmesine yönelik negatif tutumunu da ortaya koymaktadır. Parti için Kurucu Antlaşma değişiklikleri bir Avrupa süper devleti yaratmayı hedeflemektedir ve böyle bir süper devletin kurulması demek İrlanda da dahil tüm üye devletlerin egemenlik haklarını yitirmesi demektir.
Tarihsel boyutta yapılan değerlendirme Sinn Fein’in Avrupa Birliği karşıtı bir siyasi parti olduğunu göstermektedir.
Cari Boyut: Sinn Fein’in Avrupa Birliği karşıtlığı günümüzde de sürmektedir. Bu karşıtlık siyasi ve ekonomik olmak üzere iki düzlemde kendini göstermektedir. Ekonomik düzlemde Sinn Fein Avrupa Birliği’nin ekonomik ve mali politikalarını eleştirmekte; Avrupa’da gelir dağılımında eşitsizliğin arttığının, işsizlik oranlarının yükseldiğinin, sosyal devlet anlayışının zayıfladığının altını çizmekte ve sorumlu olarak da Avrupa Birliği’ne işaret etmektedir. Siyasi düzlemde ise Sinn Fein Avrupa Birliği’ni anti-demokratik olmakla eleştirmektedir. Ancak Sinn Fein’in Avrupa Birliği’ne dair cari tutumu, tarihsel tutumundan kısmen farklılaşmaktadır; zira “Avrupa Birliği’ne Hayır” pozisyonu yerini “Avrupa Birliği’nde reform” pozisyonuna bırakmıştır. Yani Sinn Fein, cari olarak, ne Avrupa Birliği’nin varlığına karşı çıkmaktadır ne de İrlanda’nın üyeliğine. Sinn Fein Avrupa Birliği’nin ekonomik ve sosyal gelişim amacıyla birlikte çalışmayı taahhüt etmiş devletler arasında işbirliğine dayanan bir yapılanma olma yönünde ve devredilen egemenlik yetkilerinin üye devletlere geri verilmesinin sağlanması yönünde reforma tabi tutulmasını istemektedir. Brexit de Sinn Fein’in Avrupa Birliği’nde reform isteğini güçlendiren bir faktör olmuştur; Kuzey İrlanda halkını kendi isteği dışında Birlik dışına sürüklemesi ve İrlanda barışını tehdit ediyor olması nedeniyle Brexit’i eleştirse de, Sinn Fein bu vesileyle Birliğin başarı ve başarısızlığının, yani karnesinin tartışmaya açılmasını istemektedir. Parti yetkililerinin ifadesiyle partinin Avrupa Birliği politikası, daha iyi işleyen bir Avrupa Birliği’ni hedeflediği için yapıcı bir politikadır.
Cari boyutta yapılan değerlendirme de Sinn Fein’in Avrupa şüphecisi konumunu açıkça göstermektedir.
Bu durumda İrlanda’da Sinn Fein’in seçim başarısı Avrupa Birliği için kötü bir haber midir?
Hayır değildir.
Bir üye devlette Avrupa şüphecisi bir partinin yükselmesi ve iktidara gelmesi Birlik için iyi bir haber olarak görülemez ama bu durum mevcut koşullarda İrlanda için geçerli değildir. Zira Sinn Fein’in Avrupa Birliği şüphecisi konumu İrlanda’nın Avrupa Birliği’nden çekilmesini gündeme getirecek nitelikte değildir; parti yetkilileri de Avrupa Birliği’ne yönelik eleştirilerinin “Birlik’te kalma-çekilme” meselesi ile hiç ilgisi olmadığını ifade etmektedir. İkincisi Sinn Fein’in seçim başarısı İrlanda’da Avrupa karşıtlığının göstergesi değildir; zaten İrlanda üye devletler arasında Avrupa şüpheciliğinin yaygınlığının en az olduğu devlettir; European Movement Ireland’ın sağladığı verilere göre İrlandalıların %93’ü ülkelerinin Avrupa Birliği üyeliğine destek vermektedir; [1] hatta Brexit nedeniyle İrlandalıların Avrupa Birliği’ne yaklaşımları daha pozitif hale gelmiştir. Hal böyle iken Sinn Fein’in Avrupa Birliği karşıtlığı üzerinden siyaset yapması seçmen ile ayrı düşmesi anlamına gelecektir.
Sonuç olarak milliyetçi-sol Sinn Fein’in seçimlerden birinci parti olarak çıkmasını Avrupa Birliği adına alarm zillerinin çalması olarak yorumlamak oldukça abartılıdır; Sinn Fein Eurofil değildir ama Avrupa Birliği adına yıkıcı etkiler yaratma niyetinde de değildir; İrlandalıların Avrupa Birliği yanlılığı dikkate alınırsa Birlik adına yıkıcı etkiler yaratma gücünde de değildir. Sinn Fein Avrupa Birliği’ni siyasi ve ekonomik düzlemlerde eleştirmeye devam edecektir; bu eleştirilen amacı “daha iyi işleye bir Avrupa Birliği” olduğu müddetçe Sinn Fein’in Birliğe karşı tutumu “yapıcı-eleştirel” olmaya devam edecektir.
[1] https://www.europeanmovement.ie/programmes/ireland-and-the-eu-poll/