Geçtiğimiz hafta İtalya Başbakanı Giuseppe Conte istifa etti; istifanın arkasında yatan neden hükümette İçişleri Bakanı olarak görev yapan ve aşırı sağ Lega Nord’un lideri olan Matteo Salvini’nin koalisyon hükümeti için güvenoyu istemesi oldu; Başbakan Conte hükümeti güven oylamasına sunmaktansa istifa etmeyi tercih edince, hükümet krizinden kaynaklı bir erken seçim ihtimali oluştu. İtalya Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella, erken seçim yanlısı olmadığını ifade eder şekilde, hükümeti kurma görevini tekrar Giuseppe Conte’ye verdi; Conte’nin hükümet kurmaya yönelik tüm siyasi partilerle yapmakta olduğu görüşmelerin bu hafta sonuna kadar tamamlanması bekleniyor.
İtalya’da hükümet krizi olarak adlandırılacak bu süreçteki önemli hususları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
Birincisi; Matteo Salvini’nin hükümet için güvenoyu istemesi, bakan sıfatıyla içinde bulunmuş olduğu hükümetin güven tazelemesine ve böylelikle uyguladığı politikalarda elini güçlendirmesine yönelik bir girişim değil; Salvini büyük ihtimalle Conte’nin güven oyu teklifini reddedeceğini, küçük ihtimalle ise kabul edeceğini ancak Parlamentoda güven oyu alamayacağını öngörerek, oluşacak hükümet kriziyle İtalya’yı erken seçime götürmek istedi. Güven oyu istediği koalisyon hükümetinde yer almış bir siyasi parti liderinin erken seçim istemesinin rasyonel, anlaşılabilir bir gerekçesi olmalı; Salvini’nin de vardı; yapılan anketlerde birinci parti olarak çıkıyor olması… İtalya’da Panorama dergisi tarafından aktarılan anket sonuçlarına göre (Panorama:Gli Ultimi Sondaggi: Le intenzioni di voto) La Lega’ya yönelik desteğin geçmişte hiç olmadığı kadar arttığı gözlemlenmekte. Salvini büyüyor, Rino Formica’nın ifadesiyle “büyüyor çünkü alternatifi yok” ( Formica : Salvini e un servo pericoloso, assettato per potere). Kısaca İtalya erken seçime giderse ve anketlerdeki destek aynen sandığa yansırsa kazanacak olan Salvini ve koalisyona gerek kalmadan tek başına hükümet kurabileceğine işaret ediliyor. Öyleyse Salvini’nin güven oyu hamlesi erken seçimle tek başına iktidara gelme hamlesi olarak okunabilir.
İkincisi, Cumhurbaşkanı Matteralla’nın hükümeti kurma görevini Conte’ye tekrar vermesi ve 5 Yıldız Hareketi ve Demokratların hükümeti oluşturmayı kabul edecek olmaları, Salvini’nin erken seçime yönelik hamlesinin geri teptiğini gösteriyor, ama sadece kısa vade için. İtalyan siyasetini takip edenlerin de belirttiği gibi Salvini’nin hamlesi şimdilik geri tepti; orta vadede bu hamle yine Salvini’ye yarayacak; çünkü Salvini muhalefette kalmak suretiyle hem istikrarlı olması beklenmeyen yeni hükümete hem de Avrupa Birliği’ne eleştirilerini yoğunlaştıracak, böylelikle kendisine yönelik desteği daha da artırabilecek. Burada farklı bir bakış açısıyla, Salvini’nin asıl amacının erken seçim değil de muhalefette kalmak olduğu da düşünülebilir; Campi Salvini’nin iktidarın sorumluluğunu taşımaktan korktuğunu söylüyor (Perche Salvini non Passo il Guado Elettorale).
Üçünçüsü, Salvini Avrupa Birliği karşıtı bir siyasetçi olması; dolayısıyla Salvini’nin Conte’nin kuracağı yeni hükümette yer almayacak olması Avrupa Birliği çevrelerinde memnuniyetle karşılandı (Salvini era is over as Italy moves pro-EU government); yeni hükümetin Avrupa Birliği yanlısı olacağı düşünülüyor. Ancak Avrupa Birliği çevreleri Avrupa Birliği yanlısı bir İtalyan hükümeti konusunda beklentilerini yüksek tutmamalı. Çünkü hükümette yer alacak olan 5 Yıldız Hareketi de Avrupa Birliği yanlısı değil; 5 Yıldız Hareketi, Avrupa Birliği yapısının demokratik olduğunu düşünmüyor; Avrupa Birliği’nin üye devletlere “empoze” ettiği kemer sıkma politikalarına karşı; Avrupa Birliği’nin göç sorununa karşı yaklaşımını sorguluyor (Cosa ce nel programma del Movimento 5 Stelle per le Europee). Dolayısıyla Salvini’nin hükümette yer almaması İtalya’nın yeni hükümetinin Avrupa Birliği ile iyi ilişkiler kuracağının garantisi değil.
-Gli Ultimi Sondaggi: Le intenzioni di voto, https://www.panorama.it/news/politica/ultimi-sondaggi-politica-voto-lega-m5s-pd-forza-italia-voto-elezioni/, 2 Settembre 2019
-Formica :Salvini e un servo pericoloso, assettato per potere, https://www.libreidee.org/2019/08/formica-salvini-e-un-servo-pericoloso-assetato-di-potere/, 12 Agosto 2019
- Salvini era is over as Italy moves pro-EU government, https://www.politico.eu/article/italys-5stars-secure-members-approval-for-new-coalition/, 4 September 2019
- Cosa ce nel programma del Movimento 5 Stelle per le Europee, https://www.wired.it/attualita/politica/2019/04/30/elezioni-europee-movimento-5-stelle-programma/?refresh_ce=, 30 Aprile 2019
- Perche Salvini non Passo il Guado Elettorale, https://www.ilmessaggero.it/editoriali/alessandro_campi/salvini_elezioni-4610909.html, 11 Luglio 2019