Britanya siyasetinde 1990’ların başından itibaren, esasen iki partiye dayanan siyasi sistemin zayıflamakta olduğu; Muhafazakar Parti ile İşçi Partisinin “liberal konsensüs” adı verilen ortak bir noktada buluşmaları neticesinde, partilerinden memnun olmayan seçmenin bir üçüncü partinin güçlenmesine sebep olduğu gözlemlenmektedir. “Avrupa Birliği’ne Hayır”; “Göçe Hayır”; “Londra’daki mevcut siyasi yapıya Hayır” söylemleri ile güçlenen üçüncü parti UKIP, söylemleri ile hem memnuniyetsiz halkın desteğini almıştır hem de bu destekle Britanya’da Avrupa Birliği karşıtlığını körüklemektedir.
UKIP’in güçlenmesi, partinin tabanını Muhafazakârların oluşturması nedeniyle, İşçi Partisi tarafından Muhafazakâr Partiyi bölecek bir siyasi hareket olarak okunmuştur ama UKIP sadece muhafazakar seçmenin değil aynı zamanda İşçi Partisi seçmeninin oylarına da talip olmuştur ve işçilerin, düşük gelirli orta sınıfın desteğini almayı başarmıştır.
Brexit sürecinde de UKIP, “Avrupa Birliği’ne Hayır” söylemi ile net bir duruş sergiler iken; Brexit meselesi hem Muhafazakâr Partiyi hem de İşçi Partisini yıpratmıştır. Muhafazakar Partinin yıpranmasında büyük pay, partinin iktidarda olmasından kaynaklanmıştır; zira Brexit müzakerelerini yürütme ve Birleşik Krallık-Avrupa Birliği arasındaki gelecekteki ilişkinin şeklini belirleme sorumluluğu bu partiye aittir. Ancak Muhafazakâr Parti ve iktidarı, ne Bexit sonrası Avrupa Birliği ile ilişkiler konusunda net bir projeye sahiptir ne de Brüksel tarafının altını çizdiği gibi müzakereleri yürütecek hazırlığa sahiptir.
İşçi Partisi, Brexit sürecinde iktidarda olmamanın rahatlığı içindedir; ancak bu partinin de Brexit sonrası Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık ilişkileri hakkında net bir vizyonu yoktur.” Brexit’i gerçekten istiyor mu?” sorusunun cevabı bile net değildir; partinin sıklıkla yaptığı 2016 referandum sonucuna saygı duyulması gerektiği yönündeki açıklamalardır.
Hal böyle iken; geçtiğimiz Şubat ayı içinde sekiz parlamenter İşçi Partisinden istifa etmiştir. Parlamenterler istifa gerekçeleri olarak iki hususu belirttiler. Birincisi Brexit; İkincisi Parti içindeki Yahudi karşıtlığı
Brexit meselesi neden sekiz parlamenterin istifasına neden olmuştur? Bu sorunun yanıtını vermek için istifa eden parlamenterlerin istifaları sonrası ne yaptığına bakmak gerekir.
İstifa eden parlamenterler “Bağımsız Siyası Grup” adıyla yeni bir siyasi hareketi başlattılar ve harekete Avrupa Birliği yanlısı üç muhafazakâr parlamenter de katıldı. Bağımsız Siyasi Grup’un oluşumundan hemen sonra Brexit konusunda ikinci bir referandum çağrısı yapması, istifanın İşçi Partisinin Brexit konusundaki tutumundan duyulan rahatsızlığın göstergesi. Bu noktada Brexit süreci boyunca İşçi Partisi’nin süreci yönlendirmek ve net bir vizyon çizmek yerine, Muhafazakar Partiyi zayıflatmaya yoğunlaştığı da dikkatten kaçmadığını belirtelim.
Bağımsız Siyasi Grup’un çağrısını yaptığı ikinci Brexit referandumu ise, Haziran 2016 tarihinde gerçekleştirilen AB referandumunun tekrarlanması değil; Bağımsız Siyasi Grup, Avrupa Birliği ile akdedilen taslak çekilme anlaşmasını halkın onayına sunmak istiyor. Bu noktada isteği, ülkede yaygınlaşan Halkın Oyu Hareketi ile aynı.
İkinci referandumun yapılma ihtimali var mı? Başbakan Theresa May, ikinci bir referandum fikrine karşı oldukça mesafeli, ikinci referandumu 2016’da gerçekleştirilen referandumda çıkan sonuca, kısaca halkın tercihine saygısızlık olarak okuyor.
Ancak önemli bir hususun altını çizmek gerekir: 2016 yılında gerçekleştirilen referandumunun tekrar edilmesi anlamına gelen referandum ile Brexit anlaşmasını halka soran referandum, doğal olarak, aynı şeyler değildir. Başbakan May, Brexit anlaşmasının halka sorulması halinde ve halkın anlaşmaya “Hayır” demesi durumunda Brexit’in gerçekleşmeme ihtimali üzerinden, ilk referandumun sonucuna “ihanet” edileceğini düşünüyor olmalı. Oysa ikinci bir referandum birincisinin sonucuna saygısızlık değildir ve Theresa May itiraz etse de ikinci referandum hala masadadır. İşçi Partisi'nin tutumu ise ikinci referandumunun gerçekleşme ihtimali belirleyen başlıca faktörlerden biri olacaktır.