İsrail’de koalisyon görüşmelerinde sonuç alınamaması üzerine 19 Eylül 2019 tarihi için yeniden seçim kararı alındı.
Eski Savunma Bakanı ve sağ seküler İsrail Beytenu partisi lideri Avigdor Liberman’ın ultra-ortodoks seminer öğrencilerinin askerlikten muaf tutulmasının değiştirilmesine yönelik yasa tasarısı, koalisyon görüşmelerinin çökmesine neden oldu ve Knesset’teki oylama sonucunda 19 Eylül için yeniden seçim kararı alındı.
Meclisteki seçimlerin yenilenmesi kararının ardından yapılan açıklamalarda Netanyahu Liberman’ı “solun bir parçası” olmakla suçlarken, Liberman Netanyahu’nun “psikyatra gitmesi gerektiğini” söyledi.
Liberman’ın yasa tasarısının infiale neden olmasının sebebi doğrudan Ultra-Ortodoksları hedef almasıydı. Böyle bir yasa tasarısının kabul edilmesi şu an İsrail siyasetine ve toplumuna bakıldığında imkansız gözüküyor. LİKUD’un iki diğer ortağı ultra-ortodoks partiler, Şaş ve Birleşik Tevrat Partisi, bu yasaya karşı çıkıyor.
İsrail devletinin kuruluşundan beri Ultra-Ortodoks partiler iktidarların önemli ortakları oldu. Düşük baraj sayesinde her zaman mecliste temsil hakkı bularak koalisyon ortağı oldular ve özellikle Ultra-Ortodoks cemaatler adına tavizler kopartarak hem sol hem sağ iktidarlara destek verdiler. Bu tavizlerden bir tanesi ve bugün yeniden İsrail siyasetini kilitleyen Tevrat eğitimi alan Ultra-Ortodoks seminer öğrencilerinin askerlikten muaf tutulmasıydı. 1948’den beri de bu konuya dair tartışmalar olsa bile herhangi bir değişiklik yaşanmadı.
9 Nisandaki seçimlerde sağ oyların çoğunluk olması sebebiyle hükümet kurma yetkisi Netanyahu önderliğindeki LİKUD’a verildi. Ancak Avigdor Liberman’ın koalisyon görüşmelerinde “askerlik bütün ulusun yükü” çıkışıyla bu yasanın değişiminde kararlı bir tavır sergilemesi koalisyon görüşmelerinin çökmesine neden oldu.
Liberman’ı bu kadar sert bir çizgi izlemesine dair iki farklı yorum var: Bunlardan birincisi Liberman’ın elde ettiği kilit rol sayesinde seküler kesimlerdeki etkisini arttırarak parlamentoda gücünü arttırması… (Yapılan anketler bu krizin Yisrael Beytenu’nun oyunu arttıracağını gösteriyor.) İkincisi ise Netanyahu’nun seçim sürecinde iktidarını kaybetmemek için terör örgütü bağları olan Otzhma Yehudit partisinin[1] önünü açmasıydı. Bu sebeple mecliste ultra-ortodoks hareketlerin gücünü azaltmak isteyen Avigdor Liberman toplumun bir kesimi için büyük bir anlamı olan askerlik yasasını değiştirmek istedi.
Sonuç olarak İsrail seçimleri bir kez daha kilitlendi. Bu gelişme, Amerikan planlarının bir süre daha ertelenmesine neden olurken yolsuzluk soruşturmalarıyla darbeler alan Netanyahu için de tehlike çanlarının çalmasına sebep oluyor.
Louis Fishman gibi yazarlar merkez ve sol partiler için büyük fırsatların bu süreçte doğabileceğini söylerken, Gill Hoffman gibi isimler 3. bir seçimin şimdiden olası olduğunu söylüyor.
Liberman ise Netanyahu’ya büyük bir darbe vuran seküler bir lider olarak oylarını arttıracağına benziyor. Netanyahu tarafında ise iki büyük problem var: Birincisi Jared Kushner'ın "100 yılın anlaşması" bir kez daha ertelenecek, bir diğer ise seçim sonrasına ertelenen Netanyahu hakkındaki yolsuzluk soruşturmaları...
[1Otzma Yehudit’in tarihi ve ideolojik konumlanışını okumak için: https://millidusunce.com/misak/israil-secimlerine-dogru/