Afganistan’da şiddet ortamının artarak sürdüğü, Taliban’ın ülkenin yarısından fazlasını kontrol eder hale geldiği, üstelik IŞİD’in de Afganistan’a iyiden iyiye yerleşmeye başladığı malum. Bu koşullarda Afganistan Devlet Başkanı Ghani, Taliban’ı önkoşulsuz barış görüşmelerine davet etti, ama “görüşürsem doğrudan ABD ile görüşürüm” diyen Taliban, Ghani’nin davetine sırt çevirdi.
Uluslararası basında yer alan haberler bizi yanıltmıyor ise, ABD yönetimi Taliban ile doğrudan masaya oturmayı kabul etmiş görünüyor. Geçtiğimiz Temmuz ayında ABD’li yetkililerin Katar’da Taliban’ın temsilcileri ile bir araya geldiği, bu görüşmenin gerçekleştiğini Taliban’ın doğruladığı, ancak ABD’li yetkililerin görüşmeye dair konuşmak istemediği yönündeki haberler [1] özellikle görüşmede Afganistan hükümet yetkililerinin bulunmadığına dikkat çekiyor.
ABD-Taliban arasında doğrudan görüşmelerin başlaması ile Trump’ın Taliban ile doğrudan görüşme yapmayacaklarını yönünde oluşturduğu algı kısa sürdü; Afganistan hükümeti ile değil ABD ile doğrudan görüşmek isteyen Taliban’ın isteği gerçekleşti; Afganistan hükümetinin Afganistan barış sürecinden dışlandığı yönünde algı oluştu ki, bu algının Afgan hükümetinin meşruiyetini zayıflatma riski taşıyor olması göz ardı edilmemeli.
Afganistan hükümetinin dışlandığı bir sürecin Afganistan’a kalıcı barış getirmeyeceği açık olduğundan, ABD-Taliban arasındaki doğrudan görüşmeleri “aşamalı barış sürecinde bir aşama” olarak okumalı, “sürecin kapısını açan bir anahtar” olarak görmeliyiz; Bush ve Obama’nın Afganistan danışmanı Douglas E Lute’nın da dediği gibi[2], belli ki ABD’nin amacı içinde bulunulan çıkmazı aşmak; Afganistan hükümetini dışlamak değil. Bu noktada Taliban’ın da ABD ile yaptığı görüşmeleri “barış görüşmeleri” yerine “ başlangıç görüşmeleri” olarak nitelendirdiğini belirtelim.[3] Üstelik bölge uzmanları sahada güçlenen Taliban’ın ABD ile görüşmelere oturma sebebinin çok net olmadığını belirtiyorlar.
Katar’da gerçekleştirildiğini belirtilen ABD-Taliban görüşmesinin devamı ne zaman nerede olacak bilmiyoruz ama geçtiğimiz hafta sonu Taliban ABD’yi sahte Taliban delegasyonları ile görüşmeme konusunda uyardı ve ABD’nin sahte Taliban delegasyonları ile görüşmesinin ABD-Taliban diyalog sürecine ciddi zarar vereceğini belirtti. [4]
Taliban neden böyle bir uyarı yaptı?
Bu uyarının nedeni, ABD’nin ve Taliban temsilcilerinin Dubai ve Bagram’da görüşmüş olduklarına dair haberler. Taliban’ın sözcüsü Mucahid “ne Bagram’a ABD heyeti geldi ne de Taliban Dubai’de ABD’liler ile görüştü” diyerek bu haberleri reddetti ve dedikodu olarak tanımladı.
Dubai’de ve Bagram’da görüşmeler oldu mu? Görüşmeler olduysa kim kiminle görüştü? Bizler bu soruların cevabını elbette bilemeyiz. Ancak Taliban sözcüsü Mucahid, bazı kişilerin, çeşitli nedenlerle, kendilerini Taliban temsilcileri olarak tanıtıp ABD’lileri kandırabileceğini belirterek, dolaylı da olsa ABD’nin de kanabileceğini ve sahte Taliban temsilcileri ile görüşebileceğini ima ediyor. Taliban’ın açıklaması “ görüşme olduysa ABD, sahte Taliban delegasyonu ile görüşmüş demektir!” anlamı taşıyor.
Peki ABD ya da herhangi bir devlet Taliban delegasyonu olarak kendini tanıtanların aslen Taliban delegasyonu olmadığını nasıl anlayacak? Taliban, sözcüsü Mucahid aracılığıyla, bu soruya da yanıt veriyor; “siyasi büro Katar’da” ABD ve diğer ülkeler Taliban ile Katar’da temas kurabilir, ziyarete gelebilirler”[5] diyor.
Bu durumda Afganistan’daki gelişmeleri takip etmeye çalışanlar, Katar’da gerçekleşmeyen ABD-Taliban görüşmelerine dair haberlere baştan şüpheyle mi yaklaşmalı?
[1] https://www.nytimes.com/2018/07/28/world/asia/us-taliban-afghanistan-talks.html, 28 Temmuz 2018
[2] https://www.nytimes.com/2018/07/15/world/asia/afghanistan-taliban-direct-negotiations.html, 15 Temmuz 2018
[3] https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/us-talks-with-the-taliban-could-be-a-breakthrough-in-the-afghan-war/2018/07/31/092c5c28-942c-11e8-818b-e9b7348cd87d_story.html?utm_term=.57fb8e1e62e2, 31 Temmuz 2018
[4] https://www.voanews.com/a/taliban-warns-us-against-engaging-with-fake-insurgent-envoys/4583634.html, 23 Eylül 2018
[5] https://www.voanews.com/a/taliban-warns-us-against-engaging-with-fake-insurgent-envoys/4583634.html, 23 Eylül 2018