Torkham Afganistan ve Pakistan arasında sınır hattıdır ve Afganistan'ın Nangarhar eyaletini Pakistan'ın Federal Yönetilen Kabile Alanları (FATA) ve Khyber Pakhtunkhwa ile birleştirir. Bu sınır hattı Afgan ve Pakistanlı güvenlik görevlileri tarafından korunmaktadır; ayrıca Afganistan tarafında NATO askerleri de bulunmaktadır.
Torkham hattını önemli kılan Afganistan’ın da Pakistan’ın da ülkelerine teröristlerin bu sınır hattından girdiklerini ileri sürmeleridir; ayrıca bu sınır hattında silah ticareti yapıldığı da sanılmaktadır. İki ülke arasındaki gerginlik konularından sadece biri olan Torkham, Pakistan’ın sınıra dikenli tel örmeye başlaması ve Afganistan’ın da ısrarlı bir şekilde buna itiraz etmesi sonucu tekrar gündeme gelmiş; Pakistan’ın Torkham’daki Afganları göç etmeye zorlaması ve hatta Afganların evlerini yıkması ile taraflar arasındaki gerginlik hızla artmıştı. Torkham hattında dönem dönem tarafların sınırda birbirlerine ateş açtıkları yönünde haberler de basında yer alıyordu.
Pakistan yönetimi % 90’dan fazlası tamamlanan dikenli tel örme işinin 2018 yılı sonuna kadar tamamlanmasını hedefliyor; Afganistan ise Pakistan’ın bu girişiminin sınırın farklı taraflarında kalacak aileleri böleceğini gerekçe göstererek itirazını yükseltiyor. Aslında Afganistan’ın itirazının gerekçesi ailelerin sınırın farklı taraflarında kalacak olmasından çok sınırın tartışmalı niteliğinden kaynaklanıyor.
Pakistan ulusal güvenlik açısından sınırı dikenli tel ile örmede kararlı ama bunun nedeni de sadece Afganistan’dan kaynaklanan güvenlik riskleri değil. Yukarıda da belirttiğim gibi, sınırın Pakistan tarafında Khyber Pakhtunkhwa bulunuyor ve bu yönetim birimi Pakistanlıların ifadesiyle yönetimi en çok bölgelerden biri. Pakistan yönetimi bu bölgede Afganistan’a yakınlığından da kaynaklı radikal dinci unsurların yaygın olduğuna işaret ediyor. Tabii akla gelen Taliban ve IŞİD. Zaten IŞİD’in Khyber Pakhtunkhwa’da aktif şekilde propaganda yaptığına yönelik iddialar uzun süredir mevcut. Dolayısıyla dikenli tel sadece dışardakini içeriye sokmamak için değil içerdekini de, dışarıyla temas kurmaması adına, dışarıya bırakmamak için yapılıyor.
Torkham hattını önemli kılan bir diğer faktör ise taraflar arasında ticaretin büyük kısmının bu hat üzerinde yapılması. Dolayısıyla ABD yönetimi sınırın kesintiye uğramaksızın açık tutulması gerektiğini konusundaki görüşlerini sık sık ifade ediyor. Zaten hat her kapandığında ticarete konu dayanıksız mal ve ürünlerin bozulduğu, yüzbinlerde Dolar zarar edildiği biliniyor.
Torkham hattını bu ay içinde tekrar gündeme taşıyan ise Pakistan güvenlik mensuplarının sınır inşası esnasında Afganistan tarafına geçtiğine yönelik iddialar. Dolayısıyla taraflar Torkham hattı üzerinden tekrar gerilmeye başlayacak. Diğer taraftan IŞİD militanlarının Afganistan’a hareket etmesiyle IŞİD’den kaçan Afganların Torkham hattına doğru gitmeye başladıklarına yönelik tahminler var ki, bu da hatta yaratacağı kaos adına tarafları yine gerecek.
Bu hafta sonu Afganistan Devlet Balkanı Ghani, Pakistan Başbakanı Abbasi’yi Afganistan’a davet etti ve bu daveti “devlet-devlete kapsamlı diyaloğun” adımı olarak tanımladı. Abbasi Afganistan davetini kabul ederse, liderlerin konuşacağı çok konu var, biri de Torkham hattı olsa gerek.