ABD’nin seçilmiş başkanı Trump’ın seçim kampanyası boyunca kullandığı söylem, özellikle de küreselleşme karşıtı yaklaşımı, bazı çevreler tarafından Trump ile birlikte ABD’nin “soyutlanma politikası” uygulayacağı izlenimi yarattı. Birinci Dünya Savaşı sonrasında da ABD’nin soyutlanma politikası uygulamaya çalıştığı dikkate alınırsa, Trump’ın oluşturduğu soyutlanma politikası izlenimini geçmişe bir özlem olarak okumak mümkün.
Ancak ABD’nin Birinci Dünya Savaşı sonrası soyutlanma politikası başarılı olamadığına göre, Trump’ın böyle bir niyeti varsa başarılı olma ihtimalinin çok da yüksek olmadığı açık; en azından tarihsel tecrübe bunu gösteriyor.
Trump’ın seçim kampanyasında bilinçli ya da bilinçli olmayarak verdiği ABD’nin soyutlanma politikasına döneceği izlenimi gerçekçi değil; zira henüz başkanlık koltuğuna oturmayan Trump’ın Çin’den tutun da Brexit’e kadar, her konuda söyleyecek sözü olması soyutlanma politikası uygulamayacağının da en açık göstergesi.
Ancak Trump döneminde soyutlanma olmayacağı belli ABD dış politikasında ne tür bir değişim olacak? Uzmanlar iktidarların değişmesi dış politikanın değişmesinin normal olduğu görüşünde. Dolayısıyla Trump’ın uluslararası sorunlara karşı Obama’nın politikalarından farklı politikalar izlemesi kimse için yadırganacak bir durum değil.
Ancak Trump’ın Obama döneminden farklı olacak politikaları mevcut uluslararası sorunları çözmek yerine büyütürse, daha da çözülmez hale getirirse…İşte asıl mesele bu.
Trump başkanlık koltuğuna oturmadan bu meselenin ehemmiyeti Ortadoğu sorunu üzerinde kendini gösterdi bile. Trump Tel Aviv’deki ABD Elçiliğini Kudüs’e taşımak istediğini açıkladı ve Trump’ın ekibi bunun bir öncelik olduğunu belirtiyor. Ayrıca Trump’ın danışmanları İsrail’in yasadışı yerleşim alanları kurmasını yasadışı görmediği gibi barış önünde engel olarak da görmüyor.
Ayrıca Trump’ın ekibinden gelen iki devletli çözüm karşıtı açıklamalar uluslararası toplum için tedirgin edici ve ABD’de bazı çevreler tarafından bu durum ABD’nin bölgede barış için yıllarca verdiği çabanın boşa gitmesi olarak görülüyor.
Trump ve ekibi belli ki Ortadoğu yangınına körükle gitmeye kararlı.
Avrupa Birliği ise Trump’ın Filistin-İsrail sorununu daha da büyütecek söylemleri karşısında sessiz kalmadı. Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Morgherini Trump’ın ABD Elçiliğini Kudüs’e taşıması girişiminin Ortadoğu’yu aşacak şekilde ciddi sonuçları olacağını belirtti. Bu ciddi sonuçların ne olacağı konusuna açıklık getirmeyen Morgherini, “tek taraflı hareketlerden, özellikle de dünyanın büyük bölümlerinde ciddi sonuçlar doğurabilecek şeylerden kaçınmamız hepimiz için çok önemli” ifadesini kullandı.
Morgherini’nin ifadesindeki iki hususun altını çizmek istiyorum. Birincisi “ciddi sonuçların bölgeyi aşacak olması”. Zira sözde Arap Baharı’nın Avrupa’ya yansımaları dikkate alınırsa, Ortadoğu’da olanın Ortadoğu’da kalmayacağı açık. Avrupa Birliği de Ortadoğu kaynaklı tehlikelere ve risklere açık olduğunu gösterdi. İkincisi “tek taraflı hareketler”. Zaten ABD Soğuk Savaşın sona ermesinden itibaren “tek taraflı” dış politika uygulamakta olduğu gerekçesiyle eleştiriliyor. Avrupa Birliği’nin dış politika mantrası ise çok taraflılık. İki taraf arasında bu anlamda bir gerginlik mevcut.
Morgherini ayrıca Avrupa Birliği Temsilciliğinin Kudüs’e taşınmasının söz konusu olamayacağının da altını çizdi.
Morgherini’nin açıklamasının, geçtiğimiz Pazar günü Ortadoğu’da iki devletli çözüm için müzakerelerin başlatılması amacıyla 70 devlet temsilcisinin toplanmasının hemen ardından yapıldığını hatırlatalım; bu durum da Paris’te bir araya gelen devletlere Avrupa Birliği’nin desteği ve de Trump’ın İsrail politikasına karşı küresel kampın genişlemesi şeklinde okunabilir.