8 Kasım 2016 tarihinde Hindistan Başbakanı Narendra Modi, kara para ile mücadele amacıyla 500 ve 1.000 Rupi’lik (INR) banknotların geçersiz olduğunu ilan etti. Kararın açıklanmasının hemen ertesinde ülkedeki tüm bankalar bir gün boyunca kapalı kaldı.
Dolaşımdaki paranın % 80’ini oluşturan 500 ve 1.000 Rupi’lik banknotların geçersiz sayılması halk arasında kaosa neden oldu. Hintliler, bankalar açıldığında ellerindeki 500 ve 1.000 Rupi’lik banknotları daha küçük değerli banknotlar ile değiştirmek için bankalar önünde uzun kuyruklar oluşturdular. Kuyruklarda yaşanan gerginliklere polis müdahale etmek zorunda kaldı. Hint basınında bankalar önünde sıra beklerken beş kişinin hayatını kaybettiği, çok sayıda kişinin rahatsızlandığı, rahatsızlananların, yanlarında geçerli para olmadığı için, hastanelerde bakımının gerçekleştirilemediği yönünde haberler yer aldı. Ülkede kredi kartı kullanımının da yaygın olmadığını belirtelim.
Bankalarda ise değişime imkân sağlayacak banknotların kalmadığı ve bankaların daha fazla nakit paraya ihtiyaç duydukları açıklandı. Yaşanan bu sıkıntının nedeni ise Modi’nin kararını “sürpriz” şekilde açıklamış olması; yani finans sektörü ön hazırlık yapma imkânı yakalayamadı.
Hindistan’da bankacılık sistemini kullanmayan/kullanamayan yoksul halkın harcamalarının tamamen nakit ile gerçekleştirildiğine işaret eden Hintli ekonomistler bu karardan özellikle yoksul kesimlerin olumsuz etkilendiğini belirtiyorlar. Ellerinde geçerli banknot bulunmayanların kendi aralarında “barter” sistemine geçtikleri bile Hindistan’dan gelen haberler arasında. Yoksul kesimlerin olumsuz etkilenmesinin ise Modi ve partisinin siyasi geleceğine potansiyel yansımaları tartışılmaya başlandı. Muhalefet Modi’yi alt sınıf ve orta sınıfı göz ardı etmekle itham etmekte gecikmedi. Bu da gösteriyor ki Modi banknotları geçersiz kılmak suretiyle ciddi bir siyasi risk aldı.
Mevcut tablo Hindistan’ın bağımsızlığından beri yaşadığı en olağanüstü ekonomik durum olarak nitelendirilmekte. Başbakan Modi ise halka seslendi ve birazcık sabır istedi.
Modi’nin attığı bu adımın diğer devletler için örnek teşkil edebileceğine de işaret ediliyor. Şimdiden Avustralya’da bazı banknotların piyasadan çekilmesi konusu tartışılmaya başlandı.
Geçtiğimiz aylarda Hindistan’ın Pakistan sınırında Kontrol Hattına terörizm ile mücadele amacıyla gerçekleştirdiği askeri operasyonun “surgical strike” olarak adlandırıldığı malum. Modi’nin 500 ve 1.000 Rupi’lik banknotları geçersiz kılma kararı da Hint ekonomisine yönelik “surgical strike” olarak adlandırılıyor.
Peki bu ekonomik” surgical strike” hedeflenen sonucu verecek mi? Açıkçası Hintli ekonomistler kara para ve terörün finansmanı ile mücadele etmek için bazı banknotların tedavülden kaldırılmasının bir çözüm olmadığına işaret ediyorlar. Ancak Hindistan Hükümeti aksini düşünüyor; zira hükümet tedavülden kaldırılan bu banknotların sahtelerinin Pakistan tarafından dolaşıma sürüldüğünü, bu banknotların yasaklanması ile de Pakistan’ın terör finansmanı açısından zor durumda kalacağını iddia ediyor. Sahte banknotların Pakistan tarafından tedavüle sürüldüğü iddiasının doğruluk derecesini bilemeyiz; ancak Hintlileri kaosa sürükleyen bu adımın atılmasının gerisinde Pakistan faktörünün yatıyor olduğu da aşikar.