ABD, Çin, Pakistan ve Afganistan’dan oluşan Dörtlü Koordinasyon Grubunun Afganistan’da çatışmalara son verilmesi ve ülkede barışın temini amacıyla 2015 yılının sonunda oluşturulduğu ve 2016 yılı başında çalışmalara başladığı malum.
Grubun çalışmaları konusunda çok da umutlu olmayan çevreler, Gruba Rusya ve İran’ın katılmamış olmasını, grubun sonuç üretemeyeceği yönündeki görüşlerinin başlıca nedeni olarak gösterdiler. Hindistan’ın Grupta yer almıyor olması da gözden kaçırılmaması gereken bir nokta. Büyük ihtimalle Taliban üzerinde etkisi olduğu bizzat yönetimi tarafından açıklanan Pakistan’ı kızdırmamak adına Hindistan bu gruptan ve süreçten dışlanmış olabilir.
Dörtlü Koordinasyon Grubunun Afgan hükümeti ve Taliban’ı müzakere masasına oturtma çabalarına rağmen ülkedeki çatışmaların sayısı ve yoğunluğu arttı. Taliban’ın ilerleyişi hızlandı ve kontrol altına altığı bölgesel alan genişledi. Kısaca Afganistan’da koşullar daha da kötüleşmekte.
Afgan hükümeti görüşmeler için Taliban’ın şiddet eylemlerine son vermesini şart koşarken, Taliban da ABD askerlerinin tamamının Afganistan’ı terk etmesi ve Taliban yöneticilerinin Birleşmiş Milletler terör listesinden çıkarılmasını şart koştu.
Geçtiğimiz Mayıs ayında Taliban lideri Mullah Mansoor’un Pakistan topraklarında ABD’nin saldırısı ile öldürülmesi, bölge uzmanlarının altını çizdiği gibi, bölgeye barış getirilmesi ihtimalini daha da azalttı. Çünkü öncelikli olarak Mansoor’un öldürülmesi Taliban’ı, mensuplarının güvenini tazelemek ve rakiplerine göz dağı vermek adına, daha da saldırgan kıldı. İkincisi Mansoor’un Pakistan’da öldürülmüş olması Pakistan, Afganistan ve ABD arasında karşılıklı olarak suçlamalara sebep oldu. Pakistan ABD’yi ülkesel bütünlüğüne saygı göstermemekle itham etti; Afganistan Pakistan’ı teröre destek vermekle suçladı. ABD tarafında ise, zaten eleştiri oklarının üzerine çevrildiği Pakistan’a yönelik yardımlar tartışma konusu oldu. Neticede taraflar arasında -varsa eğer- güven ortamı da yok oldu.
Bu koşullarda barış sürecinin ölü doğduğunu iddia etmek abartı olmasa gerek. Ancak Dörtlü Koordinasyon Grubu barış görüşmelerini yeniden canlandırma konusunda kararlılık imajı veriyor. Bölge uzmanları ise ABD’nin, Afganistan’ın ve Pakistan’ın bölgeye barışı getirmek konusunda gerekli kararlılığa sahip olmadığına işaret ediyor.
Bu ay içinde Pakistan’ın, ev sahipliğinde İslamabad’da Afgan barış konferansı düzenleyeceğine ilişkin haberler basında yer alırken, iki gün önce Afganistan Devlet Başkanı Ashraf Ghani, Birleşmiş Milletler’den Taliban’ın yeni lideri Mullah Haibatullah’ın terör listesine alınmasını istedi. Taliban barış görüşmeleri için örgüt yöneticilerinin terör listesinden çıkarılmasını şart koşarken, Ghani’den gelen bu açıklama barış sürecini canlandırma çabalarına kuvvetle muhtemel darbe vuracak.
Neticede, en azından kısa vadede, Afgan barışı üzerine iyimser olmamızı gerektirecek hiçbir neden yok.