Deniz Berktay Deniz Berktay

Polonya’nın “soykırım yasası”, Ukraynalı milliyetçileri kızdırdı

05 Şubat 2018
Polonyanın “soykırım yasası”, Ukraynalı milliyetçileri kızdırdı

Polonya'da kabul edilen "soykırım yasası" Ukrayna'daki milliyetçileri sokağa döktü. Ukrayna milliyetçisi parti ve örgütler, Polonya’nın Ukrayna’daki bütün diplomatik temsilciliklerinin önünde protesto gösterileri düzenledi.

Polonya Parlamentosu'nun alt kanadı Seym’in ve üst kanadı Senato’nun İkinci Dünya Savaşı yıllarında Ukrayna milliyetçilerinin Naziler’le işbirliği yaparak Polonyalılar’a yönelik soykırım uyguladığının inkarını ve Polonyalılar’ın Yahudi Soykırımı’na katıldığını iddia edenlere hapis ve para cezası öngören yasa tasarısını kabul etmesi, Ukraynalı milliyetçileri sokağa döktü. 

Ukrayna’da radikal milliyetçi çizgisiyle bilinen Svoboda (Özgürlük) Partisi’nin girişimiyle yapılan gösterilerde, Polonya Parlamentosu’nun bu yasa tasarısını kabul ederek, Ukraynalılar’ın ulusal onurunu aşağıladığı ifade edildi ve Polonya, geçmişte Ukrayna topraklarını işgal ettiği için, özür dilemeye davet edildi.

Polonya Parlamentosu, geçen yıl kabul ettiği bir yasayla, Ukrayna milliyetçilerinin İkinci Dünya Savaşı yıllarında bugünkü Batı Ukrayna’nın Volın bölgesinde Polonyalı sivil halka karşı gerçekleştirdiği eylemleri soykırım olarak tanımıştı. Son kabul edilen ve önümüzdeki günlerde Cumhurbaşkanı Andjey Duda tarafından onaylanması beklenen yasa tasarısı ise, bu eylemlerin soykırım olduğunu inkar edenlere, “Nazi Almanyası ile işbirliği yapmış Ukrayna milliyetçisi örgütleri” ve bu örgütlerin ideolojilerini savunanlara 3 yıla kadar hapis cezası veya para cezası verilmesini öngörüyor. Söz konusu yasa tasarısı çerçevesinde eleştirilen ve “soykırımcı” ilan edilen kişilerin Ukrayna’nın yeni yönetimi tarafından “milli kahraman” ilan edilmiş olması, Ukrayna’da resmi çevrelerin ve milliyetçilerin sert tepki göstermesine neden oluyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko da, 1 Şubat günü yaptığı açıklamada, Polonya yönetimini sağduyuya davet etmiş ve iki halkın geçmişte “totaliter güçlere karşı birlikte savaştığını” dile getirmişti.

Bugünkü Ukrayna’nın batı bölgeleri, Birinci Dünya Savaşı ile İkinci Dünya Savaşı arasındaki dönemde, Polonya’nın yönetimindeydi. 1939 yılında Nazi Alman orduları Polonya’ya batıdan saldırırken, Sovyetler Birliği, Nazi Almanyası ile yaptığı anlaşmaya dayanarak, Polonya’nın doğu bölgelerini (bugünkü Batı Ukrayna ve Batı Belarus) ele geçirdi. Bu bölgelerde yaşayanların ilk başlarda Sovyet Yönetimini kurtarıcı olarak karşılaşamarına rağmen, Sovyet Yönetiminin bazı politikaları, bu bölgede tepkiye neden oldu ve sonuçta Batı Ukraynalılar’ın önemli bir bölümü, 1941’de Almanlar Sovyetler Birliği’ne saldırdığında, Almanlar’ı kurtarıcı olarak karşıladı. Ancak Almanlar’ın da bağımsız bir Ukrayna devletinden yana olmadığını ortaya koyması, Batı Ukraynalı milliyetçileri ikiye böldü. Bir bölümü, (UPA örgütü ve Stepan Bandera gibi), Almanlar’dan ayrı şekilde Sovyetler’e ve Polonyalılar’a karşı savaşmayı savunurken, bir bölümü, Almanlar’la işbirliğine devam etti. 1943 yılında, o dönemde etnik Polonyalı nüfusun yoğun olduğu Volın bölgesinde Polonyalı silahlı gruplarla Ukrayna milliyetçileri arasında çatışmalar patlak verdi ve sonuçta, onbinlerce sivil Polonyalı, hayatını kaybetti.

İkinci Dünya Savaşı yıllarında Ukrayna’nın orta ve doğu bölgelerinde yaşayanlar Sovyet Ordusu’na destek verirken, Batı Ukraynalı milliyetçiler, savaş sırasında ve sonrasında hem Sovyet kuvvetlerine, hem de Polonyalılar’a karşı mücadele etti. Bu nedenle, Ukrayna’nın bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından sonra uzunca bir süre Ukrayna yöneticileri, millyietçi çevrelerin isteğine rağmen, İkinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında çarpışmış bu Batı Ukraynalı milliyetçi örgütleri “kahraman” olarak tanımayı reddetmişti. Ancak bu durum, 2014 yılında Ukrayna’da Batı yanlısı kesimlerin ihtilal yapamasının ardından değişti ve Ukrayna’nın yeni yönetimi, bu örgütleri ve liderlerini milli kahraman ilan ederek, pek çok yere isimlerini verdi. Öte yandan, Ukraynalı mililyetçilerin milli kahraman olarak kabul ettikleri bu örgüt ve kişilerin Ukrayna’nın Batı’daki en yakın müttefiki olarak kabul edilen Polonya tarafından “soykırımcı” olarak görülmesi, iki ülke ilişkilerini gerdiği gibi, Rusya’ya karşı mücadelesinde Batı’nın desteğini sağlamaya çalışan Ukrayna yönetimini son derece zor bir duruma düşürdü. Bu nedenle Ukrayna yöneticileri, Polonya’yla ilişkileri bozmadan krizden çıkmanın yolunu arıyorlar.

 

Yorumlar