Çin'in "İpek Yolu" Batı'ya Meydan Okuyor

19. Çin Komünist Partisi kongresinde, “Yeni İpek yolu” ve “Kuşak Yol Girişimi” Çin dış politikasının hangi kavramlar çevresinde döneceğine dair öngörülebilir bir gelecek sunuyor.

Neredeyse Çin yönetiminin her köşe bucağına “Büyük Kuşak Yol Girişimi Stratejisini” başarılı hale getirmek için yatırım yapılıyor: Ekonomik aktörler, finansal oyuncular, Devlet Teşebbüsleri, Özel sektör, Diplomatik makine, Think-tank kuruluşları ve tabi ki medya da buna katıldı.

Kuşak Yol Girişimi projeleri bu uzun vadeli bir sistem altında incelenmelidir. Bu projenin dalları birçok Avrasya ülkesini içine alarak Orta Asya steplerinden Kafkasya’ya ve Batı Balkanlara uzanıyor.

Kuşak Yol Girişimi ile bağlantılı olan bir zirve için, 50’den daha fazla ülkenin temsilcileri Tiflis, Gürcistan’da toplandı. KYG’nin ana planı 6 büyük ekonomik “koridoru” detaylandırmak ve bunlardan biri “Orta Asya-Batı Asya Ekonomi Koridorudur”. İşte burası komşusu Azerbaycan’la birlikte Gürcistan’ın uyduğu noktadır:  Her iki ülke de, Çin ve Avrupa Birliği arasında kilit Kafkasya geçiş noktası olmak için rekabet ediyorlar.

Zirvenin ilk günü, Gürcistan Başbakanı Giorgi Kvirikaşvili “Avrupa ve Asya arasındaki ekonomik ve medeniyetler arası bağları geliştirmeyi” kelimenin tam anlamıyla yere göğe sığdıramadı. Pratikte, bu Çinli ve Gürcü ekonomi bakanları tarafından imzalanan uzlaşı belgesiyle uyumlu olarak  bir serbest ekonomi bölgesi için bir adım anlamına geliyor.

Çok önemli bir şekilde, Gürcistan hem AB ile hem Çin ile serbest ticaret anlaşmaları imzaladı. Rusya önderliğindeki Avrasya Ekonomik Birliği ile KYG’nın arasındaki bağlantıdan elde edeceği kâra doğru bir manevra yaptı. Pekin ve Moskova resmi olarak KYG ve AEB ortaklığını geçen sene Haziran’da imzalamıştı, ancak bunu gerçek ticaret ve ekonomik işbirliği projelerine dönüştürmek zaman alacak.

Mao’yu Yeniden Hatırlamak

Kafkasya’daki faaliyetler, Çin Başbakanı Li Keqiang ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban “16+1” zirvesinin açılışını yaptığında görüldü.

 “16+1” Çin diplomasisinin bir başka “deplasman galibiyetlerinden” bir diğeri oldu. Bu “16+1” devletlerinin bazıları AB üyesiyken, bazıları NATO üyesi, bazıları da ikisine de değil.

Pekin bakış açısında, önemli olan KYG’nin altyapısı ve yolların bağlanabilirlik durumu. Pekin Orta ve Doğu Avrupa’da şimdiye 8 Milyar ABD doları kadar yatırım yapmış olabilir.

AB’nin finansal gücünün olmadığı yerler olan Bosna Hersek, Karadağ ve özellikle Sırbistan’da top artık Çin’de. Çin, Sırbistan’daki çeşitli bağlanabilirlik ve enerji projelerine yatırım yaptı, özelikle tartışılan Belgrad ve Budapeşte yüksek hızlı tren yoluna. Sırbistan kısmının inşaatı bu hafta başladı, masrafın %85’i(kabaca 2.4 milyar Euro) Çin İhracat-İthalat Bankası tarafından karşılanıyor.

Brüksel’deki Avrupa Komisyonu, tahmin edileceği gibi hassas sürecin AB kurallarıyla uyumlu olmadığını iddia ederek karşı çıktı.

Akademisyen Çen Gang çoğu KYG katılımcısı ulusların ekonomik olarak Çin kadar gelişmiş olmadığının altını çizdi. Yani bu ülkeler “sadece Avrasya kıtasıyla sınırlı değiller, fakat en nihayetinde “orta bölgeyi” ve Mao’nun 3 Dünya teorisi kitabında ortaya koyduğu “üçüncü dünya”yı kapsayacaklar.

1974’e geri dönelim. Mao Zedung dünya’nın Süper Güçler(ABD ve SSCB); Orta Seviye Güçler(Japonya,Avrupa,Kanada) ve Afrika, Latin Amerika ve Birinci Dünya Hegemonyasına karşı duracak güç olarak Mao’nun övdüğü Asya’daki Ezilen Uluslar olarak bölündüğünü açıklamıştı. Deng Şiaoping’in BM’ye dile getirdiği gibi, Mao Çin’i 3. Dünyaya yerleştirmişti.

Etkileyici olan şey Çen Gang’ın KYG’yi sadece Çin’in 3. Dünya ile olan tarihsel bağının bir devam olarak yorumlamıyor aynı zamanda Çin 3. Dünya stratejisinin yeni çağının” açılışı olarak görüyor. ABD ve AB elitlerinin KYG’nin “onların küresel etkisine ve deniz aşırı çıkarlarına” zarar getireceği konusunda endişelendiklerini doğrulayarak belirtiyor. Çen Gang’ın analizleri şuan itibariyle ortada olan “KYG çevresinde dönen uluslararası oyunun yeni başladığına” değiniyor.

Ve aşikar ki Pekin’in “Küresel Güney” ile işbirliğini arttırarak sürdürdüğü dış politikası ABD’yi marjinalize ediyor.