Polonya Başbakanı Beata Szydlo görevinden ayrıldı. Son iki yıldır başbakanlık görevini yürüten Syzydro’nun yerine, Başbakan Yardımcısı ve Kalkınma Bakanı Morawiecki atandı.(*)
Polonya’da bir süredir gündemde olan kabine değişikliğine böylece ilk adım atılmış oldu. İki yıldır başbakanlık görevinde bulunan Szydlo aynı zamanda, muhafazakâr Hukuk ve Adalet Partisi (PiS)’den de istifa etti. Bilindiği gibi Polonya’da, önümüzdeki yıl mahalli, 2019’da da genel seçimler yapılacak.
Kısaca Polonya Siyasi Geçmişi
Polonya, bir zamanlar “Avrupa’nın periferisindan merkezine değişim” için örnek olarak gösterilirken,(2*) şimdilerde “Putinizm’in Polonyali yüzü”, “Vistula’daki Orbanizm – Macaristan Başbakanı Victor Orbanîn Polonya versiyonu”, “demokrasi maskesi giymiş totaliter Polonya” olarak tanımlanmaktadır.(3*)
2015 yılının 10 ve 24 Mayıs tarihlerinde yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, PiS’in adayı Andrzej Duda, ikinci turda yüzde 51,5 oy alarak, eski cumhurbaşkanı ve Sivil Plâform (PO)’nun adayı Komorowsky’ı geçerek seçilmiştir. Aslında bu seçim, gelecekteki PiS iktidarının yolunu açmıştır.(4*)
25 Ekim 2015’de yapılan genel seçimler, iktidardaki PO ve Polonya Halk Partisi (PSL)’ni yenilgisi ile sonuçlanmıştır. Bu seçimde, milliyetçi-muhafazakâr ve liberalizm karşıtı PiS, tek başına ülke yönetecek çoğunluğa sahip olmuştur.
Beate Szydlo’nun başbakanlığında kurulan, Cumhurbaşkanı Duda’nın güdümünde bugüne kadar ülkeyi yöneten hükümet, Polonya milliyetçiliğini, “Avrupa değerleri karşıtlığı” ile özleştirmiştir. Keza, yargının bağımsızlığı konusunda tartışılacak çeşitli uygulamaları ile dikkatleri çekmiştir.(5*)
İstifa ve Sonrası
Yapılan oylama neticesinde 33 evet, 2 hayır, 1 çekimser oyla Morawiecki’nin başbakanlık koltuğuna oturmasına yeşil ışık yakıldı. Bankacılık kökenli, 49 yaşındaki Mateusz Morawiecki’nin başbakanlığındaki hükümete güven oylamasının Salı günü gerçekleşmesi beklenirken, Beata Szydlo’nun da başbakan yardımcısı görevini üstlenebileceği, gelen bilgiler arasında bulunmaktadır.
Son güne kadar Szydlo’dan boşalacak koltuğa PiS’in lideri Jaroslaw Kaczynski’nin oturacağı, Polonya’nın bağımsızlığını kazanmasının 100. yıldönümü olacak 2018 yılında Kaczynski’nin başbakan olmak isteyeceği konuşulsa da, kimi çevreler 68 yaşındaki liderin başbakanlık için gereken tempoya sağlığının elvermeyişi dolayısıyla Morawiecki’yi aday göstereceğini ifade ediyordu. Şimdilik başbakanla sınırlı kalan kabinedeki değişikliğin Ocak ayında Dışişleri Bakanı ve Orman Bakanını da kapsayacak şekilde genişlemesi beklenmektedir.
(*): “Polish Prime Minister Beata Szydlo Resigns”,WSJ, 7.12.2017, https://www.wsj.com/articles/polish-prime-minister-beata-szydlo-resigns-1512688306
(2*): “Poland's New Golden Age : Shifting from Europe's Periphery to its Center”, World Bank, Ekim 2013, http://documents.worldbank.org/curated/en/285611468107064618/pdf/WPS6639.pdf
(3): Ersin Dedekoca, “Doğu Avrupa’da Macaristan ve Türkiye’den Sonra Sıra Polonya’da mı?”, 21.Yüzyıl Türkiye Ens. 29.01.2016, http://www.21yyte.org/tr/arastirma/ekonomik-arastirmalari-merkezi/2016/01/29/8394/dogu-avrupada-macaristan-ve-turkiyeden-sonra-sira-polonyada-mi
(4*): “Poland election: President Komorowski loses to rival Duda”, BBC, 25.05.2015, http://www.bbc.com/news/world-europe-32862772
(5*): “Why Poland Is Turning Away From the West”, NYT, 11.12.2015, https://www.nytimes.com/2015/12/12/opinion/why-poland-is-turning-away-from-the-west.html?_r=1 ; “Poland’s ‘overnight court’ breaks all the rules”, Politico, 10.12.2015, https://www.politico.eu/article/law-vs-justice-poland-constitution-judges/ ; “Law to curb power of top court 'is end of democracy in Poland' “, The Guardian, 31.12.2015, https://www.theguardian.com/world/2015/dec/28/poland-law-curb-power-top-court-end-democracy-andrzej-duda