Beklentilerin üzerinde gelen enflasyon verileri, iç güvenlik tehditleri ve anayasa değişikliği konusunda yaşanan gerginlikle Dolar/TL paritesi haftaya, tarihi bir zirve olan 3.6040’ı test ederek başlamıştı. Daha sonra küresel bazı gelişmelerin etkisiyle dün ve bu akşam sırasıyla 3.58 ve 3.60’dan (bugün gün içinde 3.64 seviyesinden de işlem gördü) günü kapattı.
Bloomberg haberlerinden ve göstergelerinden izlediğimiz kadarıyla TL, uzun bir süredir olduğu gibi bugün de, gelişmekte olan ülke ulusal para birimlerinden “negatif ayrışarak”, en çok değer kaybeden para birimi oldu. Böylece, Türk Lirasının Eylûl ayından bu yana değer kaybı yüzde 20 olarak gerçekleşti.
TL’nın Dolar ve Euro karşısında bu denli hızlı değer yitirmesinin temelindeki nedenlere baktığımızda:
- Yapısal ve ekonomik (dış borçların sürekli artması, reel sektörün giderek artan kur riski, durgunluk, işsizlik oranlarının yüksekliği, yetersiz iç tasarruflar ve pozitif reel faizin çok azalması gibi) kırılganlıkların son dönemde artması ve/veya daha konuşulur hal gelmesi,
- Tahminlerin üzerinde gelen eflâsyon gerçekleşmesi.
- Altın ve dövizden oluşan “ülke rezervlerinin” sürekli azalması. 11 Kasım’dan bu yana geçen 7 haftalık süreçte rezervler toplam 16.9 milyar $ erimiştir. - Uluslararası dereceleme kuruluşlarının birbiri ardına gelen “not indirimleri”.Bilindiği gibi, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası S&P, Eylûl ayında da Moody’s, ülke notlarının “yatırım yapılabilir seviyenin” altına indirmişti. Bu defa piyasalarda, Türkiye’yi yatırım yapılabilir kredi notuyla değerlendiren Fitch’in yaklaşan değerlendirmesinin tedirginliği yaşanmaktadır. (Fitch tarafından yayımlanan ülke notu değerlendirme takvimine göre, Türkiye’nin negatif görünümle yatırım yapılabilir en düşük seviyede olan (BBB-) olan kredi notu hakkında değerlendirme 27 Ocak ve 21 Temmuz da açıklanacak)*
- TCMB’nin, siyasi endişelerle TL’nin sert değer kayıplarına karşın faiz adımlarını kullanmaktan çekinebileceği düşüncesinin yaygın kabul görmesi.
Sonuç olarak, yukarıda özetlemeye çalıştığımız ekonomik ve kurumsal kırılganlıkların yanında, ülkenin yaşamakta olduğu siyasi/toplumsal gerginlik ve taşıdığı jeopolitik riskler dikkate alındığında, TL’nın “süreklilik” kazanan değer kaybının “kısa dönemde” yön değiştirmesinin pek olası görünmediğini söyleyebiliriz.
(*):”"MOODY'S”in Son Kararıyla Türkiye'nin “YATIRIM YAPILABİLİR” Sınıfından Düşmesi”,Söyledik.com.,25.09.2016, http://soyledik.com/tr/analiz/1458/moodysin-son-karariyla-turkiyenin-yatirim-yapilabilir-sinifindan-dusmesi--ersin-dedekoca.html