Global ekonomide son yıllarda baş gösteren “düşük büyüme” sorunu ve bu bağlamda merkez bankalarının, ekonomileri desteklemek ve bu yolla durgunluğu aşmak için, “parasal genişleme” ve “negatif faiz” gibi, alışılmadık parasal politikalar, 2016 yılının ekonomilerini şekillendiren başat özellikler oldu.*
Geçtiğimiz iki yılda yaşanan küresel arz ve talep sorunu, jeopolitik risklerdeki artış, siyasi gelişmeler ve Çin başta olmak üzere, global ekonominin “lokomotifi” konumunda olan bazı ülkelerdeki büyümeye ilişkin endişeler, Amerikan Doları’na (Dolar) olan talebi arttırmıştı. Yatırımcının “risk algısında” değişimlere yol açan bu durum, hammadde ve emtia fiyatlarındaki sert düşüşleri de beraberinde getirdi. Anılan gelişmenin bir türevi olarak, yıllarca “güvenli liman” şeklinde tanımlanan altın da, 2013-2015 döneminde bu unvanını Dolar’a kaptırdı ve halen de sürdürüyor.
Bilindiği gibi, Dolardaki değerlenme, jeopolitik gelişmeler, durgunluk ve/veya yetersiz büyümenin sonucu oluşan düşük arz ve talep piyasasına yönelik endişeler nedeniyle, 2014’ün ikinci yarısından itibaren düşüş trendine giren Brent petrolün varil fiyatı, 2015 yıl sonunda 37,70 Dolar’a gerilemişti. Bir diğer anlatımla, söz konusu gelişmelerin etkisiyle 2014 yılına 110,97 dolar seviyelerinden başlayan Brent petrolün varil fiyatı, 2015 sonunda, yani iki yılda yüzde 66’nın üzerinde değer yitirmişti.**
Petrol fiyatlarında yaşanan düşüş karşısında, petrol ihracatçısı konumunda bulunan ülke ekonomilerinde de ciddi sorunlar belirdi. Bu olumsuz gelişmelere önlem almak için Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC), petrol üretimini kısmak amacıyla bu yıl girişimlerde bulunması ve bunu hayata geçirmesi de, petrol fiyatlarındaki düşüş trendinin sona ermesinin başlangıcı oldu.***
Petrol fiyatlarındaki bu dönüşümün sonucu olarak yeniden yükseliş trendini yakalayan Brent petrol fiyatı, 2016 yılını 56,73 Dolar’dan tamamladı. Bir diğer ifade ile ham petrol fiyatları, 2016’da yönünü yukarı çevirerek, bitirdiğimiz yılı yüzde 50’yi aşan bir yükselişle nihayetlendirdi.
(*):Ersin Dedekoca,”Gevşek Para Politikasının İkizi: Negarif Faiz”,20.03.2016, http://ankaenstitusu.com/gevsek-para-politikasinin-ikizi-negatif-faiz/; Stephen S. Roach,” Central Banking Goes Negative”,Project Syndicate,18.02.2016, https://www.project-syndicate.org/commentary/central-banks-negative-interest-rates-by-stephen-s--roach-2016-02?utm_source=Project+Syndicate+Newsletter&utm_campaign=8948a186f0-ten_most_read_economics+_1_1_2017&utm_medium=email&utm_term=0_73bad5b7d8-8948a186f0-93879113
(**):”PETROLEUM & OTHER LIQUIDS/Crude Oil in Dollars per Barrel, Products in Dollars per Gallon)”,eia, https://www.eia.gov/dnav/pet/PET_PRI_SPT_S1_D.htm
(***):“OPEC 171st Meeting concludes”,OPEC Press Release,30.11.2016, http://www.opec.org/opec_web/en/press_room/3912.htm; Vladimir Soldatkin,” UPDATE 1-Russian producers agree to cut oil output but details elusive”,CNBC,14.12.2016, http://www.cnbc.com/2016/12/14/reuters-america-update-1-russian-producers-agree-to-cut-oil-output-but-details-elusive.html