AB’nin bünyesindeki Avrupa Parlamentosu’nun, “Türkiye’nin üyelik müzakerelerinin askıya alınması” yönündeki kararından sonra bu kez, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) bünyesinde oluşturulan komisyon, Türkiye’nin yeniden siyasi denetime tabi tutulmasını önerdi.
21-23 Kasım tarihlerinde Ankara’da ziyaretler ve görüşmeler yapan Komisyon’un düzenlediği enformasyon raporunda, Türkiye’nin 2014 öncesinde olduğu gibi tekrar siyasi denetime alınması tavsiye edildi. Türkiye’nin, Avrupa Konseyi üyeliğinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getiremez hale geldiği sonucuna varan Komisyon, yeniden denetim sürecine dahil edilmesini talep etti.*
Türkiye 12 yıl aradan sonra, üyesi olduğu Avrupa Konseyi'nde siyasi denetime alınma riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Denetim önerisine gerekçe olarak hukuk devleti ve insan haklarındaki 'gerileme' gösterilmektedir. Komisyon tarafından hazırlanan raporda, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası OHAL ilan edilmesinin meşru olduğu, buna karşılık hükümetin aldığı önlemlerin Türk Anayasası ve uluslararası hukuk normları ötesine geçecek şekilde yorumlandığı görüşü dile getirilmektedir.**
Komisyon, yukarıdaki önerisine karşın, AKPM üyesi 18 Türk parlamenterin "AKPM'den dışlanmamaları" çağrısında bulunmuştur. Türk parlamenterler Avrupa Konseyi'nin 1949'daki kuruluşundan bu yana sadece 12 Eylül darbesi nedeniyle Mayıs 1981-Ocak 1984 döneminde AKPM'den dışlanmıştı.
Daha önce 1996 yılında da bu tür bir siyasi denetime alınan Ankara, bu süreçten Haziran 2004'te çıkarılmış ve "post-monitoring" olarak tanımlanan denetim sonrası sürece alınmıştı. Bu karar AB'nin Aralık 2004'te Ankara ile üyelik müzakerelerine başlama kararı almasında önemli rol oynamıştı.
AKPM'nin siyasi denetim sürecinde şimdilerde Ermenistan, Azerbaycan, Moldova, Bosna-Hersek, Gürcistan, Moldova, Rusya, Sırbistan ve Ukrayna bulunmaktadır. Alt komisyon tarafından hazırlanan anılan raporda, 23-27 Ocak tarihlerinde Strasbourg'da düzenlenecek AKPM genel kurul toplantılarında, Türkiye'deki gelişmeler hakkında "acil gündem" başlığı altında özel bir oturum düzenlenmesini de istenmektedir.
(*):”Türkiye demokrasi liginde küme düşebilir”,DW,16.12.2016, http://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiye-demokrasi-liginde-k%C3%BCme-d%C3%BC%C5%9Febilir/a-36803258
(**):”Turkey: the commitee declassifies an information note”,PACE,14.12.2016, http://assembly.coe.int/nw/xml/News/News-View-EN.asp?newsid=6460&lang=2&cat=3