Rusya, Suudi Arabistan ve ABD’de sonra dünyanın üçüncü büyük petrol ve diğer likit petrol türevleri üreticisidir. Günlük petrol üretimi yaklaşık 11 milyon varildir. Keza, 22,4 trilyon küp feet doğal gaz üretimi ile de, ABD’den sonra globalde ikinci sıradır.*
Öte yandan Rusya Federasyonu’nun merkezi bütçe gelirlerinin ağırlıklı bölümü hidrokarbon enerji ürünleri gelirlerinden oluşmaktadır. Bu bağlamda, petrol ve doğalgaz gelirlerinin genel bütçe gelirlerindeki payı yüzde 43’dür.**
ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) tarafından 25 Ekim’de yayınlanan raporda, Rus petrol ve doğalgaz şirketlerinin yatırımlarının, düşük petrol fiyatlarından az etkilendiğini açıklandı. Raporda, düşük petrol fiyatlarının Rus hükümetinin petrol ve doğalgaz üretiminden elde ettiği gelirlerde önemli kayıplara neden olduğunu kaydedilirken, buna rağmen Rus petrol ve gaz şirketlerinin yatırımı programlarının düşük fiyatlardan daha az etkilendikleri belirtildi.***
Rusya’da geçerli olan petrol ve doğalgaz vergi sistemi sayesinde, düşük petrol fiyatlarında şirketlerin daha az vergi oranıyla karşılaştığına işaret edilen açıklamada, satış fiyatlarında yaşanan düşüşün, Rus petrol şirketlerinin kazançlarının daha fazla kısmının şirketlerde kaldığına, ancak merkezi yönetim gelirlerinin azaldığına dikkat çekildi. Bu bağlamda, Rusya’nın petrol ve doğalgazdan elde ettiği federal bütçe gelirlerinin 2015’te yüzde 21, 2016’nın ilk yarısında da yüzde 29 azaldığı bilgisi paylaşıldı.
Brent türü petrolün varil fiyatının 2015’te yüzde 47, 2016’nın ilk yarısında da yüzde 31 düştüğü bilgisinin verildiği açıklamada, bu gelişmelere karşın Rus para birimi Ruble’nin değerindeki değişiklikler nedeniyle, Rusya için petrol fiyatlarının 2015 ve 2016’nın ilk yarısında sadece yüzde 16’şar azaldığı kaydedildi. Böylece söz konusu dönemlerde, birçok Rus petrol şirketinin, Ruble’deki “kur avantajı” nedeniyle yatırımlarını arttırdığı tespiti yapılmaktadır. Rusya’nın kamu gelirlerinin geçen yıl azaldığının kaydedildiği açıklamada, ülkenin en büyük petrol şirketi Rosneft’in arama-üretim faaliyetleri yatırımlarının 2015’te yüzde 30, 2016’nın ilk yarısında da yüzde 33 arttığı bildirildi.
EIA’nin söz konusu raporunda, petrol ve doğalgaz şirketlerinin lehine olan vergi düzenlemeleri, Ruble değerinin “düşük” tutulmasının getirdiği kur avantajı, petrol şirketlerinin artan yatırımları ve ülkede petrol kuyularındaki üretim düşüşün sınırlı kalmasına yol açtığına dikkati çekilmektedir. Saniyen bu faktörlerin, günlük ortalama 11 milyon varillik petrol üretimi yakalayan Rusya’yı, Sovyet döneminden sonra ülkede en yüksek üretim seviyesine ulaştırdığı vurgulanmaktadır.
(*):Vladimir Soldatkin,”Russian oil output hits post-Soviet record high in December,2015”,Reuters,2.01.2016,http://www.reuters.com/article/us-russia-energy-production-idUSKBN0UG02S20160102
(**):”Annual report on execution of the federal budget (güncelleştirme:26.10.2016)”, Ministry of Finance of the Russian Federation, http://old.minfin.ru/en/statistics/fedbud/
(***):”Country Analysis Brief: Russia”,EIA,25.10.2016, https://www.eia.gov/beta/international/analysis_includes/countries_long/Russia/russia.pdf