20 Eylül Salı günü ABD'nin başkenti Washington'da başlayan Eylül ayı Federal Açık Piyasa Komitesi'nin (FOMC) iki gün süren toplantısı sona erdi. Toplantının ardından yapılan açıklamaya göre, piyasa beklentileri dahilinde bir karar alan FED, anılan oranı yüzde 0,25 ile 0,50 aralığında sabit tuttu.
FED, geçtiğimiz yıl Aralık ayında, 2008 küresel kriz sonrası 10 yıldır yüzde 0-0,25 aralığında sürdürdüğü politika faizlerini 0,25-0,50 aralığına yükseltmişti. 2016 yılı içerisinde de faizlerde bir puanın üzerinde artış yapması beklenirken, enflasyon, işsizlik, kapasite kullanım ve büyüme gibi parametreleri çok yakından izleyen FED, 9 aydır bu yönde karar almayı ertelemiş; küresel piyasaları da dikkate alarak, riskli olmayan ve sürdürülebilir bir karar alma yolunu tercih etmiştir.* Toplantının karar metninde, "Ekonomik görünüme ilişkin yakın vadeli riskler aşağı yukarı dengelenmiş gözüküyor" ifadesine yer verilmesi, FED'in yakında faiz artışına gideceğine yönelik sinyallerden biri olarak algılandı. Daha önce de belirttiğimiz görüşe ve beklentilere uygun olarak, Aralık ayındaki FOMC toplantısında artış kararının alınması, oldukça güçlü bir olasılık olarak durmaktadır.2*
Öte yandan TC Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), bugün (22 Eylûl) yaptığı toplantıda, faiz üst bandında 25 baz puanlık bir indirim yaptığını açıkladı. PPK, marjinal fonlama oranı yüzde 8,5’ten yüzde 8,25’e indirirken, borçlanma faiz oranını yüzde 7,25 düzeyinde sabit tuttu. TCMB, bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 7,5 düzeyinde, “geç likidite penceresi” uygulaması çerçevesinde, “bankalar arası para piyasası’nda saat 16.00–17.00 arası gecelik vadede uygulanan Merkez Bankası borçlanma faiz oranı yüzde 0 düzeyinde sabit tutarken, borç verme faiz oranı yüzde 10’dan yüzde 9,75’e indirdi.3*
PPK’nun, 28.08.2014 tarihli toplantısıyla başlayan faiz indirimlerinin sekizincisi (ardışık yedincisi) olan bu son indirimle, TCMB gecelik borç verme faiz oranı, yüzde 12’den 8,25’e düşmüş olmaktadır.4*Ülkenin yıllık enflasyon oranlarına baktığımızda, anılan oranın Mayıs 2012’den bu yana ağırlıklı olarak yüzde 8’ler civarında seyrettiğini (özelliği olan 3-5 ay dışında)görmekteyiz.5* Bir diğer ifade ile, PPK’nun sürekli faiz düşürdüğü dönemdeki enflasyon oranlarında, faiz oranlarının düşürülmesini gerektiren önemli bir düşüş yaşanmamıştır.
Konunun bir diğer yüzü de, Türkiye’nin iç tasarruf oranlarında yıllar itibariyle yaşanan düşüş ve şimdilerde yüzde 13 gibi, çok dip seviyelerde gezinmesi.6*Bilindiği gibi bu olgu, ülke ekonomisinin finansmanını dış kaynaklara (ağırlıklı sıcak para ve kısa vadeli dış borçlanma) yönlendirmiştir. Önceleri, globalde yaşanan “likidite fazlası” nedeniyle, dış kaynak sağlanması ve yenilenmesinde zorluk yaşanmamıştır. Ancak içinde bulunduğumuz dönemde tersine dönen (gelişen piyasalardan, gelişmiş piyasalara)bu gelişme, FED’in faiz arttıracağı Aralık ayından itibaren, daha belirgin bir trend izleyeceği güçlü bir beklentidir.
Sonuç olarak, FED’in faiz artışı ile ilgili sinyallerinin çok netleştiği ve global likidite artışının yön değiştirdiği bir dönemde, büyüme kaynakları giderek sınırlı başlıklara indirgenmiş, uluslararası dereceleme kuruluşlarının “not indirimi” riski taşıyan, iç tasarrufları çok yetersiz olması nedeniyle, ekonomisinin finansmanını dış kaynaklarla yapmak durumunda olan Türkiye’nin, son zamanlarda ardışık olarak faiz indirimine gitmesinin dayanağını bulmakta güçlük çekmekteyiz. Keza ülkenin yıllık enflasyon oranlarında da, bu gelişmeyi destekleyecek somut ve sürekli bir gelişim gözlenmemektedir.
(*) : Press Release,FED,21.09.2016, https://www.federalreserve.gov/newsevents/press/monetary/20160921b.htm
(2*) : Ersin Dedekoca,” Yellen’in Konuşması ve Faiz Artışının Aralık Ayına Kalması”, Soyledik.com.,28.08.2016, http://soyledik.com/tr/analiz/997/yellenin-konusmasi-ve-faiz-artisinin-aralik-ayina-kalmasi--ersin-dedekoca.html
(3*) :”TCMB üst bandı 25 baz puan indirdi”,Bloomberg,22.09.2016,14:06, http://www.bloomberght.com/haberler/haber/1921015-tcmb-ust-bandi-25-baz-puan-indirdi
(4*) :”TCMB faiz oranları”, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tcmb+tr/tcmb+tr/main+page+site+area/tcmb+faiz+oranlari/faiz-oranlari
(5*) : ”Tüketici fiyat endeksi”, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Main+Menu/Para+Politikasi/Fiyat+Istikrari/Tuketici+Fiyatlari (6*) :Ersin Dedekoca,”Tasarruflar: Globalde ve Türkiye’de Nereye”,21.Yüzyıl Enst.;29.05.2015, http://www.21yyte.org/tr/arastirma/ekonomik-arastirmalari-merkezi/2015/05/29/8197/tasarruflar-globalde-ve-turkiyede-nereye