2016'nın son haftasında Rusya, Çin ve Pakistan, Rusya’nın ev sahipliğinde Afganistan ile ilgili üçlü zirve gerçekleştirdi. Zirvenin ana konusu, Afganistan’da giderek artan DEAŞ varlığı ve Taliban meselesiydi. Ancak her yönüyle Afganistan’ı ilgilendiren böyle bir zirveye Afganistan davet edilmedi. Zirveden sonra yapılan açıklamada BM Güvenlik Konseyi'nin terörist listesinde olan Taliban lider kadrosunun bu listeden çıkarılmasının istenmesi de önemli bir gelişmeydi. Bu da Taliban’la ilgili yeni stratejilerin ele alınmak istendiğini göstermektedir.
Taliban üzerinden güvenlik politikalarını gerçekleştirmek isteyen başka bir bölgesel güç ise İran’dır. İran'ın Taliban’a silah yardımı yaptığı yeni bir haber değil ama Afganistan güvenlik güçleri, son aylarda yaptıkları operasyonlarda Taliban’dan ele geçirdikleri silahların Rusya yapımı yeni silahlar olduğunu söylüyorlar. Ayrıca Rusya’nın Kabil Büyükelçisi, Rusya’nın Taliban ile olan ilişkisini inkâr etmeyerek “Biz Taliban ile Afganistan’daki temsilciliklerimiz ve vatandaşlarımızın güvenliği için irtibattayız’’ diyor. Aynı şekil İran İslam Cumhuriyeti Kabil Büyük Elçisi de İran’ın Taliban ile olan ilişkisini inkâr etmiyor ve ‘’İran güvenlik kaygıları nedeniyle ve istihbarat amaçlı Taliban ile irtibattadır” diyor. Ancak İran Devrim Muhafızı subaylarının Taliban’ı eğittiği, Taliban saflarında savaştığı ve Taliban safında savaşırken ölen bazı devrim muhafızı subaylarının cenazesinin İran’a götürüldüğü yönündeki iddialara bakınca, İran ile Taliban arasındaki ilişkinin güvenlik kaygısı ve istihbarat alma amacını aştığı ortaya çıkacaktır.
Terör örgütü Taliban’ın ideolojisi, kendisi gibi düşünmeyen herkesi kâfir veya mürtet sayan tekfirci bir niteliğe sahiptir. Taliban lider kadrosu içerisinde Sovyetler Birliği Afganistan’ı işgal ettiği dönemde Rusya’ya karşı savaşmış kişilerin bulunduğunu ve aslında Taliban’ın Sovyetler Birliği’ne karşı savaşmış ‘’mücahit’’ grupların içerisinden çıkmış bir örgüt olduğunu göz önünde bulundurduğumuz zaman Rusya ile Taliban’ı yan yana koymak biraz tuhaf gözükebilir. Ayrıca terör örgütü Taliban’ın ortaya çıktığı yıllarda Taliban’a karşı savaşan gruplara Rusya tarafından yapılan destekleri hatırladığımız zaman işin tuhaflığı biraz daha artıyor. Bir tarafta Şia mezhebini resmi mezhebi sayan, Şia mezhebini yaymayı devlet politikası haline getiren İran devriminin varlığı ile Şia mezhebi arasında bir bağ kuran ve bölgedeki Sünni çoğunlukta olan devletlere rakip devlet gözü ile bakan bir İran var. Diğer yanda ise Sünni- tekfirci bir ideolojiye sahip aynı zamanda İran karşıtı olan bir Taliban var. Kaldı ki İran bölgede bazı devletleri özellikle Suudi Arabistan’ı Taliban ile aynı düşünceye sahip olan örgütleri destelemek suretiyle mezhepçilik yapmakla suçlamaktadır. Şimdi böyle bir İran ile terör örgütü Taliban’ın ismini yan yana getirmek ilk bakışta biraz ilginç gelebilir. Ama günümüz dünya siyasetinde, dini ve insani değerlerin kimi zamanlar, devletlerin elinde, amaçlarına ulaşmak için kullandıkları bir araç olduğu gerçeğini göz önünde bulundurduğumuz zaman, Taliban ile Rusya ve İran arasında oluşacak beraberlikte hiçbir ilginçlik kalmayacaktır.
Peki, fikri ve ideolojik açıdan zıt kutuplarda yer alan Rusya ve İran’ı terör örgütü Taliban ile aynı masaya oturmaya zorlayan nedir? Başka bir şekilde söylersek, Rusya ve İran’ı Taliban’a destek vermeye iten sebepler nedir? Genel olarak, Rusya ve İran’ı Taliban’a destek vermeye zorlayan üç sebepten bahsedebiliriz. Başka bir deyişle söylersek Rusya ve İran, üç önemli sebepten dolayı terör örgütü Taliban’ı destekliyor veya destekleyecektir.
Birincisi, hem Rusya hem İran, Amerika Birleşik Devletleri'nin Afganistan’daki askeri varlığını kendileri için tehdit olarak algılamaktadır. Taliban ise Afganistan’da ABD’ye karşı savaşmakta olan en güçlü örgüttür. Rusya ve İran Taliban’a destek olmak yoluyla ABD’ye Afganistan’ı terk etmesi için baskı yapıyor olabilir.
İkincisi, Afganistan’da artan DEAŞ varlığıdır ki özellikle Afganistan’ın doğu ve kuzeyinde DEAŞ'in etkili olmaya başladığı gözlemlenmektedir. Rusya ve İran Afganistan’da güçlenen DEAŞ unsurlarına karşı savaşta Taliban etkili rol oynayabilir diye düşünmüş olabilir. Çünkü gerçekten Afganistan güvenlik güçlerinde, birçok sebepten dolayı hem Taliban hem de DEAŞ’a karşı savaşta birçok zafiyet gözlemlenmektedir.
Üçüncüsü, Bölgede oluşmakta olan yeni dengede Hindistan, ABD-Batı bloğunda yer alırken rakibi olan Pakistan’ın ise Rusya tarafında yer aldığı gözlemlenmektedir. Pakistan’ın Hindistan aleyhine Taliban’ı desteklediği gibi Rusya ve İran da ABD karşısında aynı şeyi yapmayı düşünmüş olabilir.
Son olarak şunu söylemek gerekir ki Rusya ve İran tarafından sadece güvenlik kaygıları ve istihbarat amaçlı olduğu söylenen Rusya ve İran’ın Taliban ile olan ilişkisinin seyri ABD ve diğer müttefik ülkelerinin gelecek aylarda izleyecekleri politikalara bağlıdır. Yani ABD Cumhurbaşkanı Trump’un Afganistan’da takip edeceği politika ister istemez bölgedeki rakiplerinin de politikalarında etkili olacağa benziyor. Ama şunu da ilave etmeliyiz ki ister ABD ve müttefiklerinin desteği ile bölgede DEAŞ yeni mevzi kazansın ister DEAŞ’a karşı Rusya ve İran Taliban’ı desteklesinler sonuçta ortada ezilen Afganistan halkı olacaktır.