Metin Edirneli Metin Edirneli @edirneli_metin

Not Defteri: 26 Kasım-2 Aralık

26 Kasım 2018
Not Defteri: 26 Kasım-2 Aralık

27 Kasım 1919: Neuilly Barış Antlaşması imzalandı. Bulgaristan ile Müttefikler arasında imzalanan antlaşmayla Batı Trakya’nın ikiye bölündü. Kuzey kısmı; Nevrekop, Ropçoz, Paşmaklı, Eğridere, Darıdere, Kırcaali, Koşukavak, Ortaköy ve Mustafa Paşa kazalarını Bulgarlara bırakıldı. Güneyi ise yani Karaağaç, Dimetoka, Sofulu, Dedeağaç, Gümülcine ve İskeçe’yi kapsayan bölge Yunanistan’a verildi. Yine bu uluslararası antlaşmayla Bulgaristan’da kalan Türklerin eğitim, dini, kültürel, ekonomik hakları garanti altına alındı. Antlaşmadan var olan aşağılayıcı hükümler nedeniyle Bulgarlar rahatsızdır. Çünkü antlaşmaya göre, örneğin, Pernik bölgesindeki madenlerin işletmesi Sırbistan’a bırakılmaktadır. Sahip olduğu az sayıdaki askeri fabrikasını da kapatmak zorundadır. En aşağılayıcı ve onur kırıcı madde canlı hayvanla ilgili olanıdır. Buna göre Bulgaristan, Yunanistan’a 15, Romanya’ya 60, Sırp Hırvat Sloven Krallığı’na 50 adet 18 aylık ile 3 yaş arasında boğa verecektir. Yine verilecek ineklerin, at ve kısrakların, katırların, öküzlerin ve koyunların toplam sayısı sırayla 13.500, 12.500, 2.500, 9200 ve 33.000’dir. Anlaşmada, böyle aşağılayıcı hükümlerin yanı sıra Sofya’nın egemenliğini hiçe sayacak şekilde, giderleri Bulgaristan tarafından karşılanmak üzere biri askeri biri de tazminat olmak üzere iki komisyon kurulması da yer alır. Askeri komisyonun görevi, Bulgar ordusunun silahsızlandırılması, saklanan silahların ortaya çıkarılmasıdır. Tazminat komisyonu ise galiplerin, Bulgaristan’dan alacaklarını tahsil etmektir. Bu gelişmeler iki ülke arasında aynı kaderi paylaşmış olmaktan dolayı yakınlaşmayı ve Türk Kurtuluş Savaşı’nda işbirliği yapılması sonucunu doğurur.

29 Kasım 1943: İkinci Dünya Savaşı ve Yugoslavya… Yosip Broz Tito’nun liderliğindeki Yugoslavya Antifaşist Konseyi, kendi hükümetini ilan etti. Bununla Yugoslavya Krallığı’nın Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, Makedonya, Karadağ ve Bosna-Hersek olmak üzere altı federal birimden oluşan devlete dönüştürülmesi tasarlandı. Fakat Boşnaklar kurucu bir millet olarak kabul edilmedi.

29 Kasım 1945: Yugoslavya'da yeni dönem. Yugoslavya’da cumhuriyet ilan eden Kurucu Meclis, ülkenin adını Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti olarak değiştirdi. Yosip Broz Tito, ülkenin ilk federal düzeydeki başbakanı, daha sonra ise cumhurbaşkanı oldu.

29 Kasım 1967: Kıbrıs’ta uzlaşma. Yunanistan’ın Türkiye'nin koşullarını kabul etmesi üzerine Kıbrıs’ta bunalım geçici de olsa giderilmiş oldu.

30 Kasım 1902: Türklerin hak ve çıkarlarını savunan Rağbet gazetesi Filibe’de yani Plovdiv’de yayınlanmaya başladı.

30 Kasım 1951: Sofya’dan zorunlu göçe engelleme… Bulgaristan, yayımladığı bir tebliğ ile Türkiye’ye yönelik zorunlu göçü, kesin olarak durdurduğunu açıkladı. Daha önce Türkleri sınır dışı eden Bulgaristan, Stalin’den gelen talimat üzerine politika değişikliğine gitti. Zorunlu göçü durdurmakla kalmayıp özellikle eğitim konusunda pek çok hak tanıdı. Fakat 1956’da Jivkov’un komünist partinin yönetimin ele geçirmesiyle Müslümanlar için karanlık günler tekrar başlamış oldu.

1 Aralık 1913: Türk yanlısı Türk Sadası adlı gazete Filibe’de yani Plovdiv’de yayınlanmaya başladı.

1 Aralık 1918: Sırp Hırvat Sloven Krallığı kuruldu. Kurulan yeni devletten en çok Müslümanlar olumsuz etkilendi. Çünkü uygulamaya konulan yeni tarım ve kolonizasyon politikalarının asıl hedefi onlardı. Gelişmeler çok sayıda insanı doğduğu toprakları terk etmek ve Türkiye’ye yerleşmek zorunda bırakmıştır.

1 Aralık 1920: Mecmua-ı İrşad adlı dergi Sofya’da yayınlanmaya başladı. Yunanistan’ın Trakya’yı işgali üzerine Bulgaristan’a sığınan subay ve bazı aydınlar tarafından çıkarılan dergi daha çok edebi ve sosyal konulara ağırlık vermekteydi.

1 Aralık 1923: Bulgaristan Türklerinin eğitim ve sosyal sorunlarını ele alan, bilimsel çalışmalarda bulunan Bulgaristan Türk Muallimler Mecmuası Şumnu’da yani Şumen’de yayınlanmaya başladı.

1 Aralık 1929: Daha önce Razgrad’da çıkarılan Deliorman Sofya’da yayınlanmaya başladı. Türkiye’de yaşanan devrimlerin Bulgaristan Türkleri arasında da yayılmasını amaçlayan Deliorman’ın, bu ülkedeki Türklerin siyasi, sosyal ve kültürel mücadelesinde çok büyük etkisi olmuştur.

1 Aralık 1933: Azınlık yanlısı Ülkü adlı gazete Batı Trakya’da; Gümülcine’de yayınlanmaya başladı.

1 Aralık 1932: Aylık çocuk dergisi olan Çocuk Sevinci adlı dergi, Sofya’da çıkarılmaya başlandı.

1 Aralık 1952: Celal Bayar, Selanik'te Atatürk'ün doğduğu evi ziyaret etti. Daha sonra Batı Trakya’ya geçen Bayar, Gümülcine’de kendi adını taşıyan okulun açılışını yaptı.

1 Aralık 1999: Yunanistan’da baskı. İskeçe Seçilmiş Müftüsü Mehmet Emin Ağa, 1998 yılında yayımladığı mesajda kendisini “İskeçe Müftüsü” olarak belirttiği için mahkemeye sevk edildi. Yargılama sonucu makam gaspında bulunduğu gerekçesi ile altı ay hapis cezasına mahkûm edildi.

1 Aralık 1983: Yunanistan’da antidemokratik uygulama. Atina, isimlerinde Türk kavramı bulunan Gümülcine Türk Gençler Birliği ve Batı Trakya Türk Öğretmenler Birliği tabelalarını polis zoruyla indirmeye başladı.

2 Aralık 1884: Çaylak adlı siyasi ve haftalık Türkçe gazete Sofya’da yayınlanmaya başladı.

Yorumlar