Metin Edirneli Metin Edirneli @edirneli_metin

Not Defteri: 29 Ekim - 4 Kasım

30 Ekim 2018
Not Defteri: 29 Ekim - 4 Kasım

29 Ekim 1896: Türklerin hak ve hukukunu savunan Emniyet adlı gazete Bulgaristan’ın Filibe yani Plovdiv kentinde yayınlanmaya başladı.

29 Ekim 1923: Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi. Mustafa Kemal Paşa, Cumhurbaşkanı mecliste yapılan seçimle yeni devletin ilk cumhurbaşkanı oldu. Ulu önder Atatürk, Cumhuriyetin neden 29 Ekimde ilen edildiği ile ilgili olarak şunu söylemektedir: Aradan 2 yıl geçti. Yıl 1925'di. Aylardan yine Ekim. Fahrettin Altay Paşa, Çankaya Köşkünde Atatürk'ün konuğuydu. Yemekler yendi, sohbetler edildi. Fahrettin Altay bir ara Atatürk'e sordu. "Cumhuriyet’imizin ilanının 29 Ekim gecesine gelmesi acaba bir tesadüf müdür? Üç gün evvel, beş gün sonra da olabilirdi. Neden 29 Ekim?" Atatürk düşünmeden cevapladı. "Mondros 30 Ekim’dir. Cumhuriyet 29 Ekim. İşte bu da bir milletin, mazlum bir milletin ahıdır. Sanırım ki o zamanki devletler bunu anlamışlardır.” Sonra bir an durdu, Fahrettin Paşa’ya baktı ve elini masanın üzerine vurdu. “Deyiniz ki, bu tarihten silinmek istenilen bir milletin öcüdür…” (Alıntı: Sedat Kaya, Datça)

30 Ekim 1918: Mondros Mütarekesi imzalandı. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'nın galip devletleri ile imzaladığı bu antlaşmayla Türk ulusunun geleceğini ve devletin varlığını tehlikeye sokmuştur. Mustafa Kemal’in ifadesiyle, Osmanlı Hükümeti bu mütareke ile kendini kayıtsız şartsız düşmana teslim etmekle kalmamış aynı zamanda düşmanların memleketi istilası için onlara yardım için de söz vermiştir. Türkiye, Mondros ve Sevr antlaşmalarının boyunduruğundan ancak Mustafa Kemal’in öncülüğünde Türk ulusunun verdiği kurtuluş savaşıyla kurtulacaktır.

30 Ekim 1997: Güneş Derneği kuruldu. Bulgaristan Türklerinin kurduğu Türkiye ile İlişkiler Derneği Güneş, Bulgaristan'a bağlı Rusçuk kentinde faaliyetine başladı.

31 Ekim 1929: Bulgaristan Türkleri 1. Milli Kongresi Sofya’da toplandı. Dört gün süren kongrede Bulgaristan’da Türk eğitiminin sorunları tartışıldı ve önemli kararlar alındı. Bunlar, Türk okullarını mali durumunun iyileştirilmesi, öğretmen sorununun çözümlenmesi, kapatılanların açılması ve yenilerinin yapılması ile eğitimin yeni Türk harfleriyle gerçekleştirilmesi kararları oldu.

31 Ekim 1967: Kıbrıs'ta tutuklama. Kıbrıs Türklerinin, Rum çetelerinin saldırılarına maruz kaldığı günlerde, gizlice adaya çıkan Rauf Denktaş, ihbar üzerine tutuklandı. Türkiye Denktaş'ın serbest bırakılmasını istedi.

1 Kasım 1907: Türkler arasında Hristiyanlığı yaymayı amaçlayan Şark Muhbiri adlı gazete, Bulgaristan'ın Filibe kentinde yayınlanmaya başlandı.

1 Kasım 1922: Saltanat kaldırıldı. Lozan Barış Konferansına, İstanbul Hükümeti'nin de katılmayı kabul etmesi üzerine TBMM hükümeti saltanatı kaldırdı. Böylece İtilaf Devletleri'nin İstanbul ve Ankara'yı birbirine düşürme oyunu bozulmuş oldu. Artık Lozan'da amaca ulaşmak çok daha kolay olacaktır.

1 Kasım 1928: Harf Devrimi kabul edildi. Ankara ile paralel bir modernleşme ve yenileşme süreci yaşamak isteyen Balkanlardaki Türkler de bu sürece dâhil oldular. Bulgaristan Türkleri, aynı yıl yeni Türk harfleriyle ilk alfabelerini bastılar. Yine aynı yıl öğrenimi, yeni harflerle yapma kararı aldılar. Ülkedeki Türk basını da bir istisna dışında aktif olarak bu sürecin dahil oldu.

1 Kasım 1995: Eski Yugoslavya devletlerinden Hırvatistan, Bosna Hersek ve Yugoslavya Federal Cumhuriyeti arasında Bosna barış görüşmeleri başladı. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin baskısıyla bir araya gelen taraflar, görüşmelerin sonunda Dayton Barış Antlaşmasını imzalayarak savaşı sonlandırdılar.

3 Kasım 1909: Girit’te emperyalist baskı. Osmanlı Devleti’ni Meriç’in doğusuna atmak isteyen büyük güçler, yarattıkları Girit sorununun kesin olarak çözümlenmesini Bab-ı Ali'den istediler. Talebe olumsuz yanıt veren Osmanlı Devleti’nin de adada zaten sözde olan egemenliği 1912’de tamamen son bulacaktır.

3 Kasım 1914: İtilaf Devletleri Çanakkale Boğazı’na büyük bir saldırı başlattı. Rusya’ya yardım götürmek amacıyla boğazlara saldırı başlatan müttefiklerin evdeki hesabı çarşıya uymadı. Türk kuvvetleri karşısında 18 Mart 1918’de büyük bir bozguna uğrayarak geri çekildiler.

3 Kasım 1952: Azınlık yanlısı HAK YOL adlı gazete Gümülcine’de yayınlanmaya başladı.

Yorumlar