Bosna Hersek’in iki entitesinden biri olan Sırp Cumhuriyeti’nde 25 Eylül’de yapılması planlan 9 Ocak’ın Sırp Cumhuriyeti Günü olarak kabul edilmesine dair referanduma katılma konusunda Sırp kökenli vatandaşlar hemfikir.
Bosna Hersek’te yaşayan Sırplar, ülkedeki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti’nde (RS) 25 Eylül Pazar günü yapılması planlan 9 Ocak’ın Sırp Cumhuriyeti Günü olarak kabul edilmesine ilişkin referanduma katılma konusunda hemfikir.
Sırp Cumhuriyeti sınırları içinde kalan Doğu Saraybosna’da yaşayan Sırplar, referandumdan beklentilerinin “yüksek” olduğunu belirtirken, birçoğunun “güvenliklerinden endişe duydukları” gerekçesiyle kamera karşısına geçmekten ve adını söylemekten kaçınması dikkati çekti.
Doğu Saraybosna’nın Lukavica semtinde yaşayanlardan emekli Dusan Gutovic, referandumda oy kullanmasını “NATO’nun dahi” engelleyemeyeceğini belirterek, “Burada Müslüman nüfus yüzde 4, Hırvat nüfus ise yüzde 2. Referanduma katılım oranı yüzde 94 olacaktır. Referandum tam zamanında yapılıyor.” dedi.
Referandumun komşular arasındaki ilişkileri etkileyip etkilemeyeceği sorusuna ise Gutovic, “Bu onların bileceği iş. Biz onları rahatsız etmiyoruz. Onlar da bizi rahatsız etmesin.” diye konuştu.
Saraybosna’da doğup büyüyen Mira Gajic de referandumda oy kullanacağını ifade ederek, “Hepimizin buna hakkı var. İfade özgürlüğü demokratik bir haktır. Ayakta kalmak için herkesin referanduma katılacağını umuyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
Referandumun hiç kimseye zararı olmadığını ileri süren Gajic, “Bu yalnızca bizim ifade özgürlüğümüzü temsil ediyor.” dedi.
Gajic, referandumun komşular arasındaki ilişkileri etkilemeyeceğine inandığını kaydederek, savaştan önce birbirini seven ve saygı duyan insanların, bugün de aynı şekilde davrandıklarını söyledi.
Referandumda oy kullanacağını söyleyen Milos Vujicic ise “Bu benim görevim. Bunun bir şeyleri değiştirip değiştirmeyeceğini bilmiyorum.” dedi.
Foçalılar da sandığa gidecek
Ülkenin doğusundaki Foça şehrinde yaşayan Sırp kökenli vatandaşlardan Milan Prodanovic, pazar günkü referanduma “mutlaka” katılacağını kaydederek, “20 yıldır 9 Ocak’ı kutluyoruz. Şimdi sıkıntı nerede? Komşu ve akrabalarımla da görüştüm. Herkes referandumda oy kullanacak.” dedi.
Siyasilerin halkı değil, sadece kendilerini düşündüğünü savunan Prodanovic, “Hala neden savaş konuştuğumuzu bilmiyorum. 4 yıl savaşta bulundum. Savaşı konuşanlar zengin olmayı düşünenler, savaşta ölenler ise yoksullar.” değerlendirmesinde bulundu.
Foça’nın Miljevina köyünde yaşayan Simo İvanovic de referandumda oy kullanacağını belirterek, yeniden savaş çıkacağına dair iddialara ise inanmadığını kaydetti.
Krsto Drzic isimli Sırp vatandaş da referandumda oy kullanarak kimseyi yaralamak istemediğini belirtse de “Referandumda oy kullanacağım. 9 Ocak kutlanmalı mı kutlanmamalı mı bilemiyorum. Nasıl olsa her gün kutlanacak bir şey buluyoruz.” diye konuştu.
Referandumun olumsuz sonuçlar doğurabileceği söylemlerine girilmemesi gerektiğini söyleyen Drzic, “Savaşı ancak hasta ruhlu kişiler konuşabilir. Yeterince savaş yaşadık.” diye konuştu.
Drzic, siyasilerin 20 yıldır daha iyi bir yaşam sözü verdiğini ancak hiçbir şeyin değişmediğini savunarak, ülkeyi yöneten mevcut kadroların yerine gençlerin geleceği günleri beklediğini söyledi.
Savaş söylemlerine tepki
Ülkenin doğusundaki Gacko’da yaşayan Drago Janjic de referandumda oy kullanacağını belirterek, “Referandumdan çok, yapılacak yeni projeleri, açılacak yeni iş yerlerini konuşmalıyız.” dedi.
Savaş söylemlerine inanmadığını kaydeden Janjic, bu tarz söylemlerin hiçkimsenin çıkarına olmadığını ve “savaşın hiç kimseye fayda getirmeyeceğini” ifade etti.
Ülkenin güneydoğusundaki Bileca’da yaşayan Danilo Stolica ise referandumda “mutlaka” oy kullanacağını söyleyerek, “Tüm Sırpların oy kullanması lazım.” dedi.
Bosna Hersek Anayasa Mahkemesi’nin 9 Ocak’ın Sırp Cumhuriyeti Günü olarak kutlanmasının “anayasaya aykırı” olduğu yönündeki kararını da değerlendiren Stolica, “İlgili mahkeme anayasal olmaktan çok, anayasaya aykırı. Bizim çıkarlarımıza karşı kararlar alıyorlar.” değerlendirmesinde bulundu.
Stolica, “yeniden savaş” söylemlerinin “boşa kurşun atmak” olduğunu belirterek, Bosna Hersek’teki siyasilerin vatandaşların gelişimine yardımcı olacak ekonomik projelere odaklanması gerektiğini ifade etti.
Sırp Cumhuriyeti’nin birçok şehrinde, “Referandumda oyunuzu kullanın, Sırp Cumhuriyeti’nin buna ihtiyacı var.” yazılı afişlerin asılması dikkati çekti.
Referandum anayasaya aykırı
9 Ocak 1992’de Sırp Cumhuriyeti’nin kurulmasına ilişkin bildiri kabul edilmişti. Bu nedenle 9 Ocak, söz konusu entite içerisinde “Sırp Cumhuriyeti Günü” olarak kutlanıyor.
Anayasa Mahkemesi geçen yıl kasım ayında aldığı kararla, Sırp Cumhuriyeti’ndeki Milli ve Dini Bayramlara İlişkin Kanun’un Sırp Cumhuriyeti Günü’ne dair maddesinin ‘anayasaya aykırı’ olduğunu bildirmişti. Mahkeme gerekçeli kararında,1992 yılındaki bildirinin Boşnak ve Hırvat halklarının katılımı olmadan kabul edildiğini ve tek taraflı olduğunu belirtmiş, söz konusu kanunun ilgili maddesinin değiştirilmesini talep etmişti.
Anayasa Mahkemesi’nin kararını hiçe sayarak 9 Ocak’ı kutlamaya devam edeceklerini açıklayan Sırplar ise Sırp nüfusun yoğun olduğu entite sınırları içinde referanduma gidilmesini kararlaştırmıştı.
Sırp Cumhuriyetinin Anayasa Mahkemesine yaptığı itirazı değerlendirmek üzere cumartesi günü toplanan Anayasa Mahkemesi üyeleri, geçen kasım ayında aldıkları kararı yinelerken, yapılması planlanan referandumun da anayasaya aykırı olduğunu ve durdurulması gerektiğini açıklamıştı.