Culloden İskoçya'da Inverness yakınında bir yer; Britanya tarihinde dönüm noktalarından biri olan ve Jacobite isyanını sonlandıran savaş burada gerçekleşti. Prens Charles Edward Stuart'ın Jacobite güçleri ile Britanya hükümet güçlerinin -Hanoverian gücler de denilebilir- karşılaştığı Culloden Savaşı'nda Prens'in kuvvetleri yenilgiye uğradı.
Prens Charles Edward Stuart 1745 yılında İskoçya'ya giderek, Taht'ta Stuart Hanedanlığı'nı restore etmek amacıyla Jacobite İskoçlardan bir ordu kurmuş, Edinburg'u ele geçirerek İngiltere'ye doğru ilerlemeye başlamıştı; yenilgi Culloden'de gerçekleşmemiş olsaydı Ada tarihi pek farklı bir şekilde gerçeklesecekti.
Culloden Savaşı bir İngiliz- İskoç savaşı mıydı?
Hayır...
Savaşın tarafları Katolik İskoçlar ve İngilizler idi.Yani İskoç tarafı olarak tanımlanan taraf İskoçya'da azınlık olan Katoliklerden oluşuyordu; Protestan İskoçları içermiyordu. Bu durum savaşın İngiliz-İskoç savaşı olarak tanımlanmasına engel olur.
Üstelik Prens Charles'in restore etmek istediği Stuart Hanedanlığı İskoç kökenli olmakla birlikte, İngiliz Tudor Hanedanlığı'nın da uzantısı olan, İngiliz tahtına veraset yoluyla geçmiş, Ada'yı ve Irlanda'yı Edinburg'dan değil de Londra'dan yönetmeyi tercih etmiş, İskoç kimliğini arka plana atarak Britiş olmuş bir Hanedanlık idi. Dolayısıyla Culloden kesinlikle Iskoç- İngiliz hanedanlık mücadelesi degildi; neticede Hanover Hanedanlığı da Stuart kanı taşıyordu. Culloden Savaşı aslen Katolik- Protestan savaşı idi; Katoliklerin yenilmiş olması adadaki Protestan reformasyon sürecinin taçlandırılması oldu; etnik bir anlam taşımıyordu.
Ancak İngiliz-İskoç savaşı olmamasına rağmen Culloden Savaşı İskoç milliyetçi söyleminde yer alıyor. Bunun nedeni, Culloden Savaşı'nın "Katolik İskoç- Hükümet savaşı" değil de "İngilizler ile birlik olmaya karşı İskoclar- Hükümet savaşı" olarak okunmasından kaynaklanıyor. Savaşın taraflarından birini 1707 Acts of Union ile gerçekleşen İngiliz-İskoç birliğine karşı olanlar olarak tanımlar isek, Culloden Savaşı'nı İskoç mllliyetçiliği bağlamında okumak da kaçınılmaz oluyor.Dolayısıyla da Culloden Savaşı İskoç milliyetçiliği için sıklıkla hatırlanacak ve hatırlatılacak bir vaka ve İngiliz karşıtlığını besleyen bir sembole dönüşmüş.
İcinde bulunduğumuz Nisan 2020 Culloden Savaşı'nın 274. yıldönümü: İskoçya'da savaşın anısına yapılacak törenler iptal edildi ama savaşın anısına önemli bir çalışma İskoç ulusuna sunuldu. Bu calışma Culloden Savaşı esnasında söylenmiş Galce türkülerin derlenmesi...Halk bilimci John Lane Cambell tarafından, savaş esnasında söylenmiş ve nesilden nesile aktarılmıs türküler biraraya getirildi.
Culloden Savaşı esnasında söylenen Galce türkülerin derlenmesi kültürel bir calışma elbette ama siyasi boyutu göz ardı edilemez; zira bu İskoç milliyetçilerinin İngiliz karşıtlığını körüklemek aďına sinema gibi -Brave Heart, Robert The Bruce filmleri örnektir- kültürel unsurları kullanma sürecinin uzantısıdır. Savaş esnasında söylenen Galce türkülerin derlenmesi Hükümete karşı savaşanların 'Katolik İskoçlar" olmakla birlikte İskoç dili Galce'yi konustuklarını hatırlatmayı amaçlamaktadır.
