Brexit süreci, süreçte gözlemlenen gelişmeler ışığında, çok bilinmeyenli denkleme dönmüştür. 2016 yılında gerçekleştirilen Avrupa Birliği referandumunda seçmenin çoğunluğu Birlik’ten ayrılma yönünde tercihte bulunmasına rağmen, referandum sonucu düzenlenen kamuoyu yoklamaları- gerçeği yansıtıyor ise- seçmenin bir kısmı kararından “pişmanlık” duymuştur.[1] Dolayısıyla bugün bir referandum gerçekleşse, seçmenin tercihi Avrupa Birliği’nde kalmak yönünde olur şeklinde yorumlar yapılmaktadır. Referandum tekrarlansa, sonucun ne yönde çıkacağını kesinlikle söyleyemeyiz ama Birleşik Krallık halkının Brexit konusunda tam olarak ne istediğini bilmediğini rahatlıkla söyleyebiliriz; zira Birlik’ten ayrılmak isteyenler “ayrılmak istediklerinden” emin olsalar da, bu defa da nasıl ayrılmak istedikleri konusunda emin değiller.
Öyle ise çok bilinmeyenli denklemin ilk bilinmeyeni Birleşik Krallık halkının tam olarak ne istediği…
Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği arasında yürütülen çekilme müzakerelerinde Birleşik Krallık heyetinin tahmin edilemeyecek ölçüde hazırlıksız olduğu yönünde basında haberler yer aldı. Brüksel tarafı müzakerelerde yaşanan tıkanıklığı Londra’nın müzakerelere hazırlıksız geliyor olmasına bağladı. Hatta uluslararası müzakerelerde Londra’yı hazırlıklı ve iyi organize olmuş şekilde görmeye alışık Avrupalıların, Brexit müzakerelerinde Londra heyetinde gözlemledikleri karmaşayı bir “taktik” olabileceği şeklinde okudukları bile söylendi. Aslında Londra’nın hazırlıksız olması müzakerelere hazırlanmadan gelmeleri ile değil tam olarak ne istediklerini bilmemeleri ile alakalı idi. Hükümet Avrupa Birliği’nden hangi koşullarda ve nasıl ayrılacağı, ayrılma sonrası ilişki modeli üzerinde ne istediğini biliyor olsaydı, Avrupalı diplomatlar Londra heyetini yine iyi organize olmuş ve çok hazırlıklı olarak görecekti.
Bu durumda çok bilinmeyenli denklemin ikinci bilinmeyeni hükümetin ne istediği…
Geçtiğimiz aylarda Birleşik Krallık Parlamentosu “Gümrük Birliği”, “İç Pazar” “EFTA-EEA” alternatiflerini de içeren Brexit alternatiflerini oyladı; oylamada hiç bir alternatif kabul görmedi. Bu durum Parlamentonun Brexit krizi olarak adlandırılan krizi çözmede yetersizliği olarak okundu ama oylama sonucu gayet net olarak Parlamentonun ne istediğini bilmediğini gösterdi.
Çok bilinmeyenli denklemin üçüncü bilinmeyeni ise Birleşik Krallık Parlamentosunun ne istediği…
Birleşik Krallık’ta çok bilinmeyenli denklemin bir bilinmeyeni bile çözülememiş iken, Başbakan Theresa May başbakanlıktan istifa etti. İstifa ile Muhafazakâr Parti içinde liderlik yarışı başladı ve öngörüler yanılmaz ise partinin yeni lideri ve yeni başbakan Boris Johnson olacak. Boris Johnson’un başbakanlığı, halkın ve parlamentonun ne istediği konusuna netlik kazandıramaz belki ama çok bilinmeyenli denklemin hükümet unsuruna belirginlik kazandırabilir. Zira Boris Johson “tutkulu Brexiteer”. Buradan Theresa May’in Brexit karşıtı olduğu gibi bir sonuç çıkmamalı; May de “Brexit Brexit demektir” söylemi ile Brexit kararının hep arkasında durdu. Ancak her ikisi de Brexit tarafında olmakla beraber Johnson’u May’den ayıran, çekilmenin kuralsız gerçekleşmesi ve çekilme sonrası Birleşik Krallık’ı Avrupa Birliği açısından herhangi bir üçüncü devlet statüsüne sokacak olan “No Deal –Hard Brexit” konusunda hiç de çekimser olmaması. Boris Johnson için “Soft-Brexit” demek Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nin “kolonisi” olarak kalması demek. [2]
Boris Johnson’un “Hard-Brexit” konusunda hiç de çekimser olmaması ve çekilmenin hem ülkesi hem de Avrupa Birliği adına kaos ve belirsizlik yaratmaması için “Hard-Brexit’ten sakınma eğiliminin bulunmaması, çok bilinmeyeni denklemin bir bilinmeyeni çözme potansiyeli taşıyor. Yani Boris Johnson başbakanlığındaki Birleşik Krallık hükümetinin ne istediğinin cevabı, Boris Johnson’un bakış açısıyla, ülkesini Avrupa Birliği’nin “kolonisi” yapmayacak olan “No Deal-Hard-Brexit” olabilir.
[1] https://whatukthinks.org/eu/questions/if-a-second-eu-referendum-were-held-today-how-would-you-vote/, 21.05.2019
[2] https://www.euronews.com/2019/05/25/what-is-boris-johnson-s-view-on-brexit, 25.05.2019