Sünni-Şii ayrışması dediğimde aklınıza ilk ne geliyor? Şii halkların lideri İran, Sünni halkların liderliğine soyunan Suudi Arabistan, bu ikisinin bizzat yüz yüze gelmeden yürüttüğü ve diğer bölgesel ve küresel aktörlerin dâhil olduğu vekaletler savaşı geliyor aklınıza değil mi? Kısaca Ortadoğu geliyor. Ancak Sünni-Şii ayrışması sadece Ortadoğu ile sınırlı değil.
Bu yazımda siz okuyucularımı Hindistan’a Uttar Pradeş’e götüreceğim ve Uttar Pradeş’de Sünni-Şii ayrışmasından bahsedeceğim.
Hindistan 1.3 milyarı aşan nüfusuyla dünyanın en kalabalık ikinci ülkesi; eğer tahminler yanılmaz ise 2025 yılında Çin nüfusunu da geçerek dünyanın en kalabalık ülkesi olacak. Hindistan nüfusunun %14.20’si ise Müslüman, bu da Hindistan’ı Endonezya’dan sonra en kalabalık Müslüman nüfusa sahip ülke yapıyor.
Hindistan’ın en kalabalık eyaleti ise 219 milyonu aşan nüfusu ile Uttar Pradeş. Uttar Pradeş’in toplam nüfusun %18.5’ini Müslümanlar oluşturuyor.
Hindistan’daki Müslüman nüfusun %35-%38’ini Şii’ler oluşturuyor. Bu rakam Hindistan’daki Müslüman nüfusun çoğunluğunun Sünni olduğuna işaret ediyor ama diğer taraftan Hindistan’ı İran’dan sonra en fazla Şii nüfusa sahip ülke yapıyor.
İran’dan sonra en fazla Şii nüfusa sahip Hindistan’da Şii’lerin merkezi ise Uttar Pradeş’in başkenti Lucknow.[1]
Dolayısıyla Müslüman nüfus hem Hindistan’ın genel siyasetinde hem de Uttar Pradeş siyasetinde göz ardı edilemez bir faktör. Doğal olarak Sünni-Şii ayrışması da Hindistan siyasetine dahil oluyor.
Sünni-Şii ayrışmasının net olarak gözlemlendiği en taze olay Ram Janmabhoomi-Babri Mescidi anlaşmazlığı kapsamında kendini gösterdi. Bilindiği gibi Ayodhya’da bulunan Babri Mescidi 1992 yılında yıkılmıştı; zira Hindular Mescidin bulunduğu arazinin Hindu Tanrılarından Lord Ram’ın doğduğu yer olduğuna inanıyorlar. Hinduların kutsal saydığı, Müslümanların ise üzerindeki Mescidin yıkılmasına tepki gösterdiği ve Mescidin yeniden inşa edilmesini istediği arazi yıllardır Müslüman-Hindu gerginliğinin kaynağını teşkil etmekte; zaman zaman yaşanan ayaklanmalar ve saldırılar can kayıplarına da neden oldu. Müslüman-Hindu gerginliği bir arazi anlaşmazlığı şeklinde Hindistan yargısına da taşındı. Ancak mesele sadece bir arazi meselesi olmadığı, inanç konusu olduğu için kesinleşecek bir yargı kararının hiçbir tarafı memnun etmeyeceğini öngörmek zor değil.
Hal böyle iken bölgedeki Şii Müslümanların soruna yaklaşımı Sünni Müslümanların yaklaşımı ile taban tabana zıt. Şii Merkez Vakıf Kurulu Başkanı Waseem Rizvi Şii’lerin Lord Ram’ın doğum yeri olan arazide Cami inşası istemediklerini, zaten Ayodhya’daki Camilerin Müslümanlar için yeterli olduğunu belirtti. Waseem Rizvi, ayrıca, Hindu radikaller tarafından yıkılan Caminin Şii’lere ait olduğunu, dolayısıyla karar verme hakkının da Şii’lerde olduğunu ileri sürüyor.[2] Yani Sünni’lerin söz hakkı olmadığı kanısında Rizvi.
Şii Merkez Vakıf Kurulu Başkanı Waseem Rizvi Lord Ram’ın doğum yerinde bir Hindu tapınağı olması gerektiğini düşünmekle kalmadı, son yaptığı açıklamalarda Ayodhya'daki Ram Tapınağına muhalif olanların Hindistan’da yeri olmadığını söyleyerek, muhaliflere Pakistan’a ve Bangladeş’e yerleşme tavsiyesinde bulundu.[3] Hatta bazı haber kaynakları Rizvi’nin Ram Tapınağına karşı olan Müslümanlara “gidin, IŞİD’e katılın” dediğini de ileri sürüyor.[4]
Rizvi açıklamaları ile Hindistan’daki Sünni Müslümanların tepkisini çekti. Rizvi’nin açıklamaları üzerine bir araya gelen din adamları Rizvi’nin açıklamalarını sorumsuzca yapılmış açıklamalar olarak nitelendirdiler ve Rizvi’nin tutuklanmasını isteyenler de oldu.
Kısaca günümüzde Uttar Pradeş’de, Ayodhya üzerinden gözlemlemekte olduğumuz Sünni-Şii ayrışmasının Ortadoğu ile sınırlı kalmadığı ve dünyanın en kalabalık Müslüman nüfusa sahip ikinci ülke olan Hindistan’da nasıl gerginliklere sebep olduğudur.
[1] http://shianumbers.com/shia-muslims-population.html, (Erişim 19 Haziran2 018)
[2] https://www.firstpost.com/india/ayodhya-dispute-shia-waqf-board-chief-meets-sri-sri-ravi-shankar-favours-temple-at-ram-janmabhoomi-4186183.html, (Erişim 10 Haziran 2018)
[3]http://www.newindianexpress.com/nation/2018/feb/02/those-opposed-to-temple-should-go-to-pakistan-bangladesh-shia-waqf-board-chief-waseem-rizvi-1767301.html, (Erişim 10 haziran 2018).
[4] http://www.thenewsdoor.com/shia-waqf-chairman-waseem-rizvi-states-fundamentalist-muslims-should-join-isis/, (Erişim 8 Haziran 2018)