AGIT Azerbaycan Seçimleri Misyon Başkanlığı’na
Azerbaycan milletvekili seçimlerinde AGİT bünyesinde uluslararası gözlemci olarak 3-12 Şubat tarihleri arasında görev yapmak üzere Bakü’ye geldim.
Uzmanlığını siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler alanında yapmış ve Türkiye-Azerbaycan ilişkilerine dair kapsamlı araştırmaları olan bir bilim insanı olarak, çok kez bulunduğum Azerbaycan’da AGİT çatısı altında kısa süreli de olsa varlık göstermek farklı deneyim kazandırır diye düşünmüştüm.
Fakat henüz seçimler başlamadan önce 6-7 tarihleri arasında Bakü’de yapılan bilgilendirme toplantısında siyaset ve medya analizcileriniz tarafından seçim müşahitlerine yönelik tanıtım konuşmalarını esefle dinledim.
Sadece marjinal blogerler ve muhalif (!) üstelik halk tarafından ismi pek duyulmayan bir - iki gazetecinin söylemlerinden hareketle daha ilk adımdan itibaren Azerbaycan milletvekili seçimlerine yönelik AGİT’in önyargılı tavrını bizzat gözlemlemiş oldum.
19 siyasi partinin ve çok sayıda bağımsız adayın olduğu, 9 Şubat günü gerçekleşecek seçimde 1324 aday milletvekili olmak için yarışacak. Seçimleri, 32 ülkeden 358 gözlemci takip etti.
Çok sayıda adayın propaganda faaliyeti yapabildiği medyayı “kısmen özgür” olarak lanse etmek zaten AGİT’in saplantılı olumsuz tavrını belirtmeye yetiyordu.
Ayrıca Bölgeleri, orada görev yapacak olan gözlemcilere yönelik fiziki ve coğrafi açıdan tanıtmanız gerekiyor iken etnik kimlikleri öne çıkararak, adeta Azerbaycan’ın parsellenmiş siyasi haritası üzerinden tanıtım yapmanız bilim insanı olarak vicdanımı sarstı fakat şaşırmadım zira demokrasi insan hakları kavramları üzerinden bağımsız ülkelerde kurmuş olduğunuz özel “bağlar”ın sizlere olan bağlılığını kullanarak iç işlerine müdahale ettiğiniz gerçeği var ortada.
Bağımsızlığını ikinci kere elde ettiği tarihin üstünden henüz 30 sene geçmemiş olmasına rağmen olumlu gelişmelerin görmezden gelinerek sadece olumsuzların öne çıkarılması Azerbaycan adına da vatandaşı olduğum Türkiye adına da beni fazlasıyla üzdü.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, taşıdığı ismin sorumluluğu olan güvenlik ve işbirliğini oluşturmak, istikrarın sağlanmasını temin etmek için yaratılmış teşkilattır.
Yakinen gözlemlediğim gibi Azerbaycan, AB ile ilişkilerine önem verdiğini açıklayan ve bu ilişkilerin geliştirilmesi için gayret sarf eden bir ülkedir.
Oysa Avrupalı siyasi uzman Thomas de Waal Avrupa Birliği Azerbaycan ilişkilerini değerlendirirken: “Avrupa ülkelerinin Azerbaycan'da bulunan enerjiye ihtiyacı var ancak bu ülkeye yönelteceği ağır sorular da var." demişti.
Uluslararası ilişkiler karşılıklı mütekabiliyet esasına göre yürütülmelidir.
Ben şu satırlı yazarken henüz seçimler bitmemiş ve Azerbaycan’ın daveti ile seçimi izleyen AGİT seçim gözlem heyetinin raporu açıklanmamıştı haliyle. Fakat şahsen ben önyargının objektifliği zedeleyeceği izlenimi edindiğimden raporun olumsuz olacağı kanısını taşıyorum.
AGİT’in hazırlayacağı raporun hukuki bir yaptırımı bulunmuyor ancak rapor Azerbaycan ile AGİT üyesi ülkelerin ilişkileri açısından önem taşıyor.
Size tavsiyem, “Avrupa ülkelerinin Azerbaycan'da bulunan enerjiye ihtiyacı var“ bakış açısından Azerbaycan’da petrol ve doğal gaz dışında bulunan diğer enerjiye, yani iyi niyetli insan enerjisini ön plana çıkaran söylemi tercih etmeniz ve bu faaliyetleri desteklemenizdir.
Var ise sorunların abartılmadan, düşmanca söyleme dönüşmeden dostça ve yapıcı tavsiyelerle giderilmesi Azerbaycan kadar AB’ye üye ülkelerin de işine gelecektir ve burada AGİT’in üzerine büyük sorumluluk düşmektedir.
Azerbaycan’ın seçimine saygı göstermek Azerbaycan’ın davetiyle seçimlerde bulunan tüm yabancı gözlemcilerin hukuki görevidir.
Prof.Dr.Aygün Attar
AGIT kısa dönem Azerbaycan Gözlemcisi