Afganistan ABD’nin en uzun savaşı; 2001 yılında Afganistan’a giren Amerikan askeri hala Afganistan’dan çıkamadı.
Afganistan’ın güvenlik koşulları Taliban’ın yükselişiyle giderek kötüleşmekte; üstelik IŞİD Afganistan’a yerleşmeye başladı; Suriye ve Irak’tan kaçan IŞİD militanlarının Afganistan’a gitmekte olduğu yönünde haber ve iddialar dikkat çekmekte.
Hükümet güçleri, ABD’nin desteğiyle radikal dinci örgütler ile, radikal dinci örgütler ise hem birbirleri hem de hükümet güçleri ile çatışıyor.
Neticede ülke kaosun içinde debelenmekte…
Bu koşullarda Afganistan Devlet Başkanı Gani’den bir çıkış geldi; Gani Taliban’ı, mahkûmların serbest bırakılması ve Taliban'ın meşru bir siyasi grup olarak tanınması karşılığında müzakere masasına davet etti ve bu daveti barış anlaşmasının önünü açmak için bir ön koşul sunmaksızın yaptığının altını çizdi.
Taliban’ın Afgan hükümeti ile müzakere masasına oturmak için bir ön koşulu var; Amerikan askerinin Afganistan’dan çekilmesi. Diğer taraftan Taliban müzakere için açık kapı da bırakıyor; ama ABD ile doğrudan müzakere etmek kaydıyla.
Ancak Afganistan’da on dört bölgenin kontrolünü tamamıyla elinde tuttuğu, ülkenin %66’sında fiilen aktif olduğu[1] koşullarda Taliban’ın müzakere masasına oturmayacağını, ABD ile de doğrudan müzakere teklifinin bir taktik olduğunu, Taliban’ın çok daha güçlenmeyi umarak muhtemel bir müzakere sürecine eli daha güçlü oturmayı planladığını öngörmekte idim.
Gani’nin müzakere çağrısı sonrası Taliban’ın gerçekleştirdiği saldırılar bu öngörümü güçlendirdi. Mart ayı içinde Taliban Afganistan’ın kuzeydoğusunda Tahkar’da güvenlik güçlerine saldırdı; Afganistan’ın batısında Farah’ta askerlere saldırdı; Nangarhar’da düzenlenen saldırının faili Taliban’da olabilir, IŞID de…
Hal böyle iken ABD Savunma Bakanı James Mattis Afganistan’da bir ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyareti dikkat çekici kılan öncelikle planlanmış bir ziyaret olmaması; yani aniden gerçekleşmiş olması ve ziyaretin Gani’nin Taliban’ı müzakereye davet etmesi sonrasında yapılması. Dolayısıyla ziyaretin konusunun Taliban ile müzakere olduğunu tahmin etmek zor değil.
Üstelik James Mattis Kabil'e seyahat etmeden önce gazetecilere verdiği demeçte, Taliban'ın müzakerelere ilgi duyduğuna dair işaretlerin bulunduğunu söyleyerek, ziyaretin konusunun aslen Taliban olduğuna işaret etmiş oldu. Ziyaretin hemen ertesinde Afganistan’daki ABD ordusu komutanı “şimdi barış müzakereleri için en iyi zaman” dedi.
Taliban’ın ABD ile doğrudan müzakere çağrısı Trump yönetimi tarafından kabul görmemiş olsa da, ABD yönetiminin Taliban’ı müzakere masasına oturtmakta kararlı olduğu izlenimi ediniyoruz; belli ki ABD de müzakere masasını Taliban daha da güçlenmeden hazırlamak istiyor.
[1] http://www.bbc.com/news/world-asia-42863116 31 Ocak 2018