Dr. Yeşim Demir Dr. Yeşim Demir

Ceyhan’a Niyet Kirmanşah’a Kısmet

07 Şubat 2018
Ceyhana Niyet Kirmanşaha Kısmet

Irak Ordusu, Irak petrolünün geçişinin yapılacağı İran sınırındaki bölgenin kontrolünü sağlamlaştırmak için askeri operasyon başlattığını duyurdu. Kerkük'teki ham petrolün İran'a aktarılması için İran sınırındaki bölgenin kontrolünü sağlamlaştırmak zorunluluğu da gerekçe olarak sunuldu. İran ise 2-3 günden beri Kirmanşah sınırına asker sevkiyatı yapmakta, nedeniyse IŞİD ve silahlı çetelerin bölgede hakimiyet kurmaya çalışmasını engellemek.

İran ile Irak arasında Kirmanşah rafinerisine taşınacak ham petrol için 10 Aralık 2017'de anlaşma yapıldı. Böylece, her gün 30.000-60.000 varil ham petrol Kerkük’ten getirilip Kirmanşah’taki rafinerilerde işlenerek dağıtılacak. Kirmanşah, İran’ın zengin petrol yataklarından birine sahip olmakla birlikte altın rezervlerine de sahip.

Bilindiği gibi Kerkük bir petrol kentidir. Bu kaynaklardan yararlanmak isteyen İran, 20 Şubat 2017’de Bağdat’ta, Kerkük petrolünün İran’a gönderilmesini öngören bir mutabakat imzaladı. Söz konusu mutabakatla Kerkük petrolünün, boru hatlarıyla İran’a, uzun vadede de Basra Körfezi’ne ve Körfez üzerinden Irak’ın güney kıyılarındaki limanlara gönderilmesi planlandı. İran, bir yandan Akdeniz'e ulaşmaya çalışırken bir yandan da İran-Irak-Suriye üzerinde Şii Hilali oluşturmaya çalışarak bölgede etkinliğini artırmaya çalışmaktadır. Hatta Başmak Sınır Kapısı'nın Haşdi Şabi'nin el koyduğu petrollerin İran'a sevk edilebilmesi için açıldığı iddia ediliyor.

Kirmanşahlı bir Kürt olan İran Petrol Bakanı Bijan Namdar Zangeneh, Viyana'daki OPEC toplantısında Kasım 2017'de Irak'taki Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO) ile görüşerek, günde 30.000-60.000 varil ham petrolün İran'ın Kirmanşah Eyaletine ihraç edilmesinin planlandığı anlaşmayı açıklamıştı. Anlaşma ayrıca İran'dan, Irak'ın güney sınırları boyunca aynı miktarda petrol almasını şart koşuyor. 

Kime niyet kime kısmet…

3 yıl boyunca Kürt yönetiminde kalan Kerkük’ten petrol satışı, zaman zaman Kerkük-Ceyhan Boru Hattı yoluyla  yapıldı. Sonrasında Kerkük’ün yeniden Bağdat merkezi yönetiminin denetimine girince Türkiye, Kerkük-Ceyhan Petrol Boru Hattı üzerinden günlük 150.000 varil petrol taşınacağı ve hattın aktif hale geleceği ümidini taşımıştı. Ancak, İran-Irak arasında yapılan anlaşma gereği petrolün Kirmanşah’a taşınması kararı ile Türkiye hayal kırıklığı yaşadı.

Son gelişmelerden çıkan sonuç, eğer yeni hattan ekonomik kazanç elde edilirse bir süre Kerkük-Ceyhan hattı etkisiz kalacak gibi göründüğüdür. Asıl sorun ise gelecekte bu hattın kalıp kalmayacağıdır.

 

Yorumlar