İtalya bu yıl içinde erken seçime gidebilir. Ülkenin iki büyük partisi Demokrat Parti ve Beş Yıldız Hareketi ısrarla erken seçim çağrısı yapıyor.
Beş Yıldız Hareketi ülke siyasetinin yükselen aktörü olsa da, anket çalışmaları erken seçimlerde hiç bir partinin tek başına iktidar çoğunluğunu yakalamayacağına işaret ediyor; dolayısıyla erken seçim sonuçlarından koalisyon çıkması kuvvetle muhtemel.
İtalya’daki seçim propagandasının Avrupa Birliği, Avro alanı, göç sorunu ve sınır kontrolleri, radikal dinci örgütler ile mücadele ve ekonomik sorunlar üzerinde yoğunlaşacağı malum.
Bu kapsamda İtalya’nın ekonomik sorunları ile Avro alanı doğrudan ilintili olarak seçmene sunulabilir; yani ekonomik sorunların tek kaynağı olarak Avro alanına işaret edilebilir. Bu durum aslında İtalyanların yükselen Avro karşıtlığından siyasal partilerin istifade etmesi olarak okunmalı. Zira Avrupa Birliği’nin en büyük üçüncü ekonomisi olan İtalya’da Avro karşıtlığı yükselişte; Avro’nun başlangıçta en büyük destekçisinden biri olan İtalyan halkının şimdi % 47’si Avro’ya “hayır” diyor. İtalyanlar Avro alanına girmelerini müteakip ekonomilerinin yıllık %1’den fazla büyümediğine, rekabet güçlerini, dolayısıyla ihracatlarını artıramadıklarına, ülkede fiyatlarının arttığına ancak ücretlerin artmadığına dikkat çekiyorlar.
Üstelik ilginç olan Avro karşıtlığı artan İtalyanların Avrupa Birliği’ne karşı olmamaları. Yani İtalyanların ve İtalyan siyasetinin gündeminde Avrupa Birliği’nden çekilmek ya da bu konuda tartışma açmak gibi bir konu yok. Hal böyle olunca Avro konusu Avrupa Birliği’ne dair ulusal siyasetin merkezini oluşturuyor.
İtalya’da erken seçim sonrasında Avro alanından çıkma referandumunun gerçekleşme ihtimali nedir?
Öncelikle ülkenin iki büyük partisinden biri olan Demokrat Parti’nin Avro karşıtı pozisyonu olmadığını belirtelim; ancak parti içinde Avrupa Birliği’nin ekonomik ve mali kurallarının çok sert olduğuna dair görüş hakim. Beş Yıldız Hareketi de Avrupa Birliği karşıtı söylemler üzerinde yükselmiyor; ancak Avro alanından çıkma konusunun halka sorulmasında kararlı. Üçüncü büyük parti Kuzey Ligi ise Avro’ya “düşman”. Öyle ki Parti lideri Matteo Salvini Avro’yu “insanlığa karşı en büyük ekonomik ve sosyal suçlardan biri” olarak tanımlayacak kadar lideri gidiyor. Dolayısıyla anketler seçim sonrasında bir koalisyon öngördüğüne göre, bu koalisyonun Avro alanından çekilmeyi halka sorması, teorik olarak yüksek ihtimal. Tabii bu ihtimal koalisyon içi pazarlıklar doğrultusunda artabilir ya da azalabilir.
Ancak İtalya’da Avro alanından çekilme referandumu önünde anayasal bir engel bulunmakta; İtalyan anayasası uyarınca uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülükler referandum konusu olamaz. Bu durumda referandum amaçlanıyor ise anayasa değişikliğine gidilmesi şart.
Anayasaya aykırılık teşkil etmemek için Avro alanından ayrılma kararı danışma amaçlı bir referanduma sunulabilir; Beş Yıldız Hareketi bu öneriyi gündeme getirdi. Ancak bu referandum, sonucu bağlayıcı olmadığı için, İtalyanların Avro alanına yaklaşımları konusunda kapsamlı bir fikir vermekten öteye geçemez.
Dolayısıyla İtalya’da erken seçim tartışmaları ve siyasi söylemleri yakından takip eden Brüksel’in İtalya kaynaklı sorunları abartmaması, İtalya siyaseti üzerinden gereksiz stres yaratmaması gerekir.