Avrupa Birliği’nden sancılı bir çekilme süreci yaşayan Birleşik Krallık’ta, Boris Johnson’un başbakan olmasıyla, çekilme sürecinin –nihayet- anlaşmalı veya anlaşmasız Ekim’de sonlanacağına dair beklentiler arttı. Lizbon Antlaşması uyarınca geçtiğimiz Mart ayında tamamlanması gereken bu süreç, Avrupa Birliği tarafından değil, Birleşik Krallık tarafından kaynaklanan sorunlar nedeniyle tamamlanamadı; zira Birleşik Krallık Parlamentosu Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği’nin üzerinde anlaştığı çekilme anlaşmasını onaylamadı.
Avrupa Birliği’nin pozisyonu net: çekilme anlaşması tekrar müzakereye açılmayacak! Boris Johnson’un başbakan olmasıyla Birleşik Krallık’ın pozisyonu da netleşiyor… “daha iyi bir çekilme anlaşması yapılmazsa, Avrupa Birliği’nden anlaşmasız çekilme gerçekleşecek!
Brexit süreci üzerinde çalışırken ve süreci değerlendirirken sadece Londra ve Brüksel’den gelen açıklamaları dikkate almak ne kadar gerekli ise süreci anlamak adına o kadar yetersiz olur… Bu yetersizliğin kaynağı Avrupa Birliği tarafının Brüksel’den ibaret olmaması değil. Çünkü Berlin, Paris ve Roma’dan ve diğer üye devletlerin başkentlerinden Brexit’e dair gelen sesler –nüanslar olmakla birlikte- çok da ayrışmadı, Brexit konusunda başkentler birbirleri ile zıtlaşmadı; Avrupa Birliği Brexit sorununda Londra’ya karşı tutarlı bir pozisyon belirlemeyi başardı. Dolayısıyla yetersizliğin kaynağı Birleşik Krallık’ın dört ulustan oluşmasına bağlı olarak Londra’nın yanı sıra, Edinburg’un, Belfast’ın, Cardiff’in de sesine kulak vermek gerektiğinden kaynaklanıyor; İskoçya’da, Kuzey İrlanda’da ve Galler’de Brexit’e dair neler konuşuluyor, neler oluyor bilmeden, buralardan Londra’ya iletilen mesajları göz ardı ederek bu süreci değerlendirmek yetersiz olur, özellikle de Birleşik Krallık’ın dört uluslu yapısının korunması ya da korunamaması açısından…
Londra’ya yönelik en yeni mesaj ise Galler’den geldi. Galler’de seçim bölgesi Brecon-Radnorshire’de gerçekleştirilen ara seçimlerin kazananı Liberal Demokratlar oldu; bu seçim yeni Başbakan Boris Johnson’un sandıktaki ilk sınavı olma özelliğini taşıyordu ve kazanan Muhafazakâr Parti olmayınca Johnson sandıktaki ilk sınavından başarısız olarak çıkmış oldu. Üstelik bu seçim bölgesinde 2017 yılında gerçekleştirilen seçimi Muhafazakârların kazanmış olduğunu dikkate alırsak, seçim sonucu Boris Johnson adına parlamento üyesi kaybetmek anlamı taşıyor.
Galler’den gelen seçim sonucunun, Brexit açısından taşıdığı önem Liberal Demokratların Avrupa Birliği yanlısı olmasından kaynaklanıyor. “Birleşik Krallık Avrupa Birliği’nde daha iyidir; dolayısıyla Brexit’ten çıkmak adına mücadele veriyoruz” sloganıyla Liberal Demokratlar ikinci bir referandum talep etmekte. Bu açıdan Galler’den gelen Liberal Demokratların zaferi o bölgedeki seçmenin tercihini Brexit’ten değil, Avrupa Birliği’nden yana kullanmakta olduğunu göstermektedir.
Brecon-Radnorshire’de seçimin sonucu “bu zafer, sadece Brecon- Radnorshire'daki halk için değil tüm ülke için de bir dönüm noktasıdır” şeklinde nitelendiriliyor ve önceliğin Avrupa Birliği’nden anlaşmasız çekilmenin engellenmesi olduğunun altı çiziliyor.
Galler’de bir seçim bölgesinden gelen Brexit karşıtı mesajı abartıyor olabilir miyiz?
Belki… Ancak iki hususunun altını çizmek gerek.
Birincisi 2016 yılında gerçekleştirilen Avrupa Birliği referandumunda Galler’de çoğunluğun (% 52.5) tercihini Avrupa Birliği’nden ayrılmak yönünde kullanması ve referandum sonrası 2017 yılında Brecon- Radnorshire'daki seçimleri Avrupa Birliği karşıtı Muhafazakarların kazanmış olması. Bu açıdan Ağustos 2019 ‘da Brecon- Radnorshire'daki gerçekleştirilen seçimi Avrupa Birliği yanlısı Liberal Demokratların kazanması Avrupa Birliği lehine bir eğilim olduğuna işaret ediyor.
İkincisi ise Birleşik Krallık’ta Avrupa Birliği yanlısı partilerin Muhafazakârlara karşı birbirlerine destek vermeye istekli ve hazır olduklarının Galler üzerinden gözlemlenmiş olması; zira Brecon- Radnorshire'daki seçimlerde Avrupa Birliği yanlısı Plaid Cymru ve Yeşiller Liberal Demokratlar lehine çekilmişti.[1] Liberal Demokratlar da Avrupa Birliği yanlısı diğer partiler adına çekilmeye hazır olabilecekleri sinyalini veriyor. Bu durum Birleşik Krallık’ta gerçekleştirilecek genel seçimlerde Avrupa Birliği yanlısı partilerin Muhafazakârlara karşı bir cephe oluşturabileceğine işaret ediyor.
Neticede Başbakan Boris Jonhson’un Galler Brecon- Radnorshire'daki seçim sonucundan dersler çıkarması gerekiyor.
[1] https://www.politico.eu/article/lib-dems-defeat-tories-in-welsh-by-election/, 2 Ağustos 2019