Yarın 9 Mayıs; Avrupa Günü! Avrupa entegrasyon hareketinin temelini atan Schuman Deklarasyonu’nun 67. yıldönümü.
Bu özel gün Avrupa Birliği’nin başkenti Brüksel’de ve tüm üye devletlerde çeşitli etkinlikler ile kutlanacak. Brüksel ve üye devletlerde gerçekleştirilecek etkinlikler, Avrupa Birliği web sayfasında yayınlandı.[1]
25 Mart 2017 tarihinde Roma Antlaşması’nın akdedilişinin yıldönümü kutlamalarında olduğu gibi, Schuman Deklarasyonu’nun yıldönümünde gerçekleştirilecek kutlamalar Avrupa Birliği’nin geleceğine dair tartışmalara ivme kazandırmak adına bir fırsat; Avrupa Birliği’nde akademik ve siyasi çevreler kesinlikle bu fırsatı kaçırmayacak!
9 Mayıs Avrupa günü kutlamaları bu yıl, Fransa cumhurbaşkanlığı seçimlerinden iki gün sonra gerçekleştirilmiş olacak; bu durum önemli. Zira Avrupa Birliği bu kutlamalara Fransa açısından derin bir nefes alarak girmiş olacak!
Fransa’da cumhurbaşkanlığı seçim propagandasında Avrupa Birliği asıl meselelerden biri oldu. Avrupa Birliği’ne üye herhangi bir devlette gerçekleştirilecek seçimlerde Avrupa Birliği’nin seçim malzemesi yapılması doğal bir durum. Ancak Fransa’da konuyu hassas kılan adayların çoğunun pozisyonlarını Avrupa Birliği karşıtlığı temelinde belirlemiş olmaları idi. Siyasi yelpazenin sağından soluna gözlenen bu Avrupa Birliği karşıtlığı, Avrupa Birliği açısından, özellikle de Fransa’nın entegrasyon hareketinin itici gücü olduğu dikkate alınırsa, büyük bir varoluşsal krize işaret ediyordu.
Fransa’da cumhurbaşkanlığı seçimlerini, Avrupa Birliği yanlısı pozisyon belirleyen tek aday Macron kazanınca, Birlik için varoluşsal bir krizin Fransa tarafından yaratılmayacağı açıklık kazandı.
Avrupa Komisyonu Başkanı Juncker Macron’a hemen bir mektup yazarak, Macron’un güçlü bir Avrupa idealinden duyduğu memnuniyeti ifade etti. Ayrıca sanal ortamda “Fransızlar Avrupa’yı seçti; Daha güçlü bir Avrupa için beraberiz” mesajı gönderdi. Şansölye Merkel’in sözcüsü Macron’un seçim başarısını güçlü ve birleşik bir Avrupa adına zafer olarak nitelendirdi. Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel, Macron’u Fransa’yı Avrupa’nın kalbinde tutmaya devam edecek zaferi için kutladı.
Avrupa entegrasyon yanlıları için Macron’un zaferi Avrupa zaferi olarak okunabilir; bu ilk bakışta yanlış bir yaklaşım değil. Zira Avrupa Birliği karşıtı Le Pen Fransa cumhurbaşkanı seçilmiş olsa idi, önce Fransa-Avrupa Birliği ilişkilerini masaya yatıracaktı; sonrasında istediğini masada alamayınca Frexit’i gündeme getirecekti. Dolayısıyla Le Pen Avrupa Birliği açısından ciddi bir riskti. Üstelik Le Pen’in olası bir zaferi karşısında Brüksel’in hiçbir plan hazırlamadığı yönündeki söylemler de Brüksel’in, Paris kaynaklı bir kaosa sürüklenme ihtimalinin ne kadar yüksek olduğuna işaret ediyordu. Seçimleri Macron kazanınca, Brüksel gereksiz zahmete girmemiş demek düşüyor bize de!
Ben Macron’un zaferi ile Brüksel’in ve Eurofillerin rehavete kapılmamaları gerektiğini düşünmekteyim. Macron’un zaferinin Avrupa Birliği için de bir zafer olduğu açık; zira bu zafer Avusturya ve Hollanda’daki seçim sonuçları ışığında Avrupa Birliği karşıtlığına ve popülist söylemlere Avrupa halkının geçit vermemesi demek; Avrupa Birliği değerlerinin aşırı sağcı söylemlere yenilmemesi demek. Bu noktada aşırı sağın Avrupa için korkulduğu kadar ciddi bir tehlike olmadığı sonucu da çıkıyor.
Ancak Macron Avrupa Birliği yanlısı olsa da, Avrupa Birliği’nin halihazırdaki şekliyle kucaklayan bir lider değil. Avrupa Birliği’nde reform yapılması gerektiğini düşünüyor ve bu düşüncesini, “Avrupa Birliği işlevsiz kalmaktadır; bu gerçekle yüzleşmeliyiz; Avrupa Birliği’nin bu şekilde devam etmesine izin verirsem, ihanet etmiş olurum”[2] sözleriyle açıklamakta. Macron’un Avrupa Birliği’nde istediği reformlar gerçekleşmez ise, Frexit gündeme gelecek mi? Macron’un söylemleri Frexit’in devre dışı kalmış bir ihtimal olmadığının altını çiziyor. Kısaca Macron’un zaferi ile Brüksel açısından Frexit riski azaldı, ancak bertaraf edilmedi.
Biz Avrupa Birliği uzmanlarının, Fransa’da Macron’un cumhurbaşkanı olmasının Avrupa Birliği’ne yansımaları konusunda sağlıklı öngörüler yapabilmesi için Macron’un Avrupa Birliği’nde “reform” kavramı ile neleri kast etmekte olduğunu net olarak açıklaması lazım. Paris’ten gelecek net açıklamalar ışığında yapabileceğimiz öngörüler için, ayrıca diğer üye devletlerin Paris’in önerilerine karşı tutumlarını açıklamaları gerekli. Bu veriler elbet zamanla elimize geçecek ve işte o zaman Macron’un zaferinin Avrupa Birliği için ne ölçüde “zafer” olduğunu göreceğiz!
[1] https://europa.eu/european-union/about-eu/symbols/europe-day_en
[2] http://www.bbc.com/news/world-europe-39766334, 1 Mayıs 2017